QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM MỚI

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, việc phát triển sản phẩm mới đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm mới không chỉ giúp doanh nghiệp tạo ra những sản phẩm đột phá, mà còn góp phần tăng cường khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần doanh nghiệp. Bài viết này của Trường Doanh Nhân HBR sẽ đi sâu vào từng bước của quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm mới, cung cấp cái nhìn toàn diện và hướng dẫn chi tiết cho các doanh nghiệp đang tìm kiếm sự đổi mới và phát triển chiến lược kinh doanh.

1. Chiến lược phát triển sản phẩm là gì?

Chiến lược phát triển sản phẩm, hay còn được gọi là Product Development Strategy là tập hợp các chiến lược hoặc kế hoạch hướng dẫn phát triển các sản phẩm/ dịch vụ của doanh nghiệp.

Mục tiêu chính là tạo ra các sản phẩm mới hoặc cải tiến những sản phẩm hiện có để chúng trở nên hấp dẫn hơn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng và tối ưu hóa lợi nhuận doanh nghiệp.

Chiến lược phát triển sản phẩm không chỉ giới hạn ở việc tạo ra sản phẩm mới mà còn liên quan đến việc cải tiến quy trình, công nghệ và cách thức tiếp cận khách hàng để đạt được hiệu quả cao nhất.

 >>>XEM THÊM: QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC SẢN PHẨM HIỆU QUẢ CHO CÁC DOANH NGHIỆP HIỆN NAY

2. Các chiến lược phát triển sản phẩm phổ biến

Các doanh nghiệp có thể áp dụng nhiều chiến lược khác nhau để định hình và thúc đẩy sản phẩm của mình trên thị trường. Một số chiến lược tiêu biểu bao gồm:

1 - Chiến lược định hướng giá

Doanh nghiệp xác định giá sản phẩm dựa trên giá trị cảm nhận của khách hàng và tùy thuộc vào phân khúc thị trường mục tiêu.

2 - Chiến lược đổi mới

Doanh nghiệp liên tục cập nhật và nâng cấp sản phẩm với các tính năng mới, đôi khi đi kèm với việc tính phí cho những cải tiến đó, nhằm tạo ra sự khác biệt và gia tăng giá trị sản phẩm trong mắt khách hàng.

3 - Chiến lược thời gian tiếp thị

Doanh nghiệp tận dụng lợi thế là người tiên phong, nỗ lực trở thành nhà tiếp thị đầu tiên trên thị trường với sản phẩm hoặc dịch vụ mới để tạo lợi thế cạnh tranh với đối thủ.

4 - Chiến lược sản phẩm bền vững

Doanh nghiệp đầu tư một lần vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra sản phẩm chủ lực, có khả năng sinh lời lâu dài mà không cần đầu tư liên tục.

5 - Chiến lược sản phẩm hỗ trợ

Doanh nghiệp phát triển sản phẩm nhằm mục đích xây dựng hình ảnh thương hiệu hoặc tạo dựng ấn tượng tốt đẹp với khách hàng, không nhất thiết phải tập trung vào doanh số bán hàng.

Mỗi chiến lược đều có những ưu và nhược điểm riêng và để xác định chiến lược phát triển sản phẩm phù hợp, doanh nghiệp cần phải hiểu rõ về bản thân thông qua việc đánh giá các yếu tố sau.

• Quy mô thị trường: Nhận diện được quy mô thị trường mà doanh nghiệp đang hoạt động, từ đó xác định được khả năng tiếp cận và phục vụ khách hàng.

• Cơ hội tăng trưởng: Phân tích và nhận biết các cơ hội tăng trưởng, mở rộng thị phần hoặc phát triển sản phẩm mới.

• Sức mạnh của đối thủ cạnh tranh: Đánh giá sức mạnh và chiến lược của các đối thủ cạnh tranh để xác định vị thế của mình trên thị trường.

• Vị thế trong hệ thống phân phối và ngành hoạt động: Hiểu rõ vị thế của doanh nghiệp trong chuỗi giá trị ngành nghề, cũng như trong hệ thống phân phối sản phẩm.

Dựa vào việc đánh giá kỹ lưỡng những yếu tố này, doanh nghiệp có thể lựa chọn chiến lược phát triển sản phẩm và thị trường một cách chính xác, phù hợp với điều kiện và mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó, sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực và tận dụng tốt nhất các cơ hội có sẵn để phát triển doanh nghiệp.

🔴Nhiều doanh nghiệp hiện nay rơi vào "thế khó" khi sản phẩm không có sự khác biệt, độc đáo dễ bị đối thủ sao chép và Copy, dần đẩy doanh nghiệp rơi vào cuộc chiến cạnh tranh về giá.

⚡Thấu hiểu những khó khăn này, Trường doanh nhân HBR cho ra đời khóa đào tạo "XÂY DỰNG VÀ CẢI TIẾN MÔ HÌNH KINH DOANH" giúp các nhà lãnh đạo & doanh nghiệp tháo gỡ mọi vướng mắc và tạo dựng mô hình kinh doanh bền vững. Nhanh tay số lượng có hạn!

3. Quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm 

Trường Doanh Nhân HBR chia sẻ quy trình 8 bước xây dựng chiến lược phát triển danh mục sản phẩm doanh nghiệp, cụ thể từng bước như sau:

3.1. Quá trình lên ý tưởng

Quá trình lên ý tưởng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình phát triển sản phẩm mới. Mục tiêu của bước này là tạo ra một danh sách các ý tưởng sáng tạo, có khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường và đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp.

Có hai cách chính để doanh nghiệp có thể lên ý tưởng cho sản phẩm mới:

• Nguồn ý tưởng nội bộ: Doanh nghiệp có thể tìm kiếm ý tưởng thông qua nguồn lực nội bộ qua việc nghiên cứu và phát triển, từ ý tưởng của nhân viên, bộ phận R&D và quản lý sản phẩm. 

• Nguồn ý tưởng bên ngoài: Doanh nghiệp có thể tìm kiếm ý tưởng từ các nguồn bên ngoài như khách hàng, đối tác, nhà cung cấp và thậm chí là đối thủ cạnh tranh.

Tất cả những nguồn này đều có thể cung cấp những gợi ý quý giá cho việc tạo ra sản phẩm hoặc dự án mới. Doanh nghiệp tổ chức các buổi họp mặt để tìm kiếm các giải pháp tiềm năng, dựa trên nghiên cứu thị trường hoặc phản hồi từ người tiêu dùng về nhu cầu và xu hướng hiện hành.

3.2. Sàng lọc, lựa chọn ý tưởng 

Sau khi có được một danh sách ý tưởng, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá và sàng lọc những ý tưởng có tiềm năng thành công nhất. Việc sàng lọc sẽ dựa trên các tiêu chí như khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường, khả năng cạnh tranh, khả năng sinh lời, khả năng thực hiện và giá trị mang lại cho người tiêu dùng. Các ý tưởng được lựa chọn sẽ được phát triển thêm trong các bước tiếp theo của quy trình phát triển sản phẩm mới.

3.3. Triển khai và thử nghiệm

Bước tiếp theo trong quá trình phát triển sản phẩm là biến ý tưởng đã chọn lọc thành khái niệm sản phẩm. Khái niệm sản phẩm (Product concept) là mô tả chi tiết về ý tưởng sản phẩm/dịch vụ như các tính năng, lợi ích, mục tiêu thị trường và chiến lược tiếp thị. Sau khi phát triển khái niệm sản phẩm, doanh nghiệp cần thử nghiệm và kiểm tra nó trong môi trường thị trường thực tế để đánh giá độ chính xác và hiệu quả. 

Kết quả thử nghiệm khái niệm sản phẩm sẽ giúp doanh nghiệp xác định mức độ khả thi của khái niệm khi thực hiện. Đồng thời, cũng giúp thu thập phản hồi từ người tiêu dùng, đánh giá sức hấp dẫn và uy tín của sản phẩm. Những thông tin quý giá này sẽ hữu ích cho doanh nghiệp trong việc thiết kế, định giá và tạo mẫu sản phẩm. 

 >>> XEM THÊM: QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHIẾN LƯỢC SẢN PHẨM HIỆU QUẢ CHO CÁC DOANH NGHIỆP HIỆN NAY

3.4. Xây dựng chiến lược Marketing

Sau khi hoàn thiện khái niệm sản phẩm và thử nghiệm thành công, việc tiếp theo là xây dựng một chiến lược tiếp thị hiệu quả để giới thiệu sản phẩm đến thị trường mục tiêu. Chiến lược này cần được thiết kế với sự hiểu biết sâu sắc về thị trường, đối thủ cạnh tranh và đặc biệt là khách hàng mục tiêu. 

3.5 Đánh giá tiềm năng kinh doanh của sản phẩm được đề xuất

Khi đánh giá tiềm năng kinh doanh của một sản phẩm mới đòi hỏi doanh nghiệp cần phải phân tích kỹ lưỡng về khả năng thành công của sản phẩm dựa trên dự báo doanh số, chi phí và lợi nhuận tiềm năng. Doanh nghiệp có thể tiến hành nghiên cứu thị trường hoặc phân tích đối thủ cạnh tranh để thu thập dữ liệu cần thiết. 

Việc lập dự báo doanh số giúp doanh nghiệp ước lượng được các chỉ số tài chính quan trọng và lên kế hoạch cho các bước tiếp theo trong quá trình phát triển sản phẩm. Đây là cơ sở để xác định liệu sản phẩm có khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường và mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp hay không.

3.6. Phát triển sản phẩm

Sau khi hoàn thành phân tích kinh doanh, doanh nghiệp bắt đầu chuyển ý tưởng ban đầu, dù là một bản vẽ, một mô hình sơ khai hay một khái niệm (product concept) thành một sản phẩm hoàn chỉnh. 

Trong giai đoạn phát triển sản phẩm, doanh nghiệp thường đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra các phiên bản khác nhau của sản phẩm, quá trình này còn được gọi là tạo mẫu. Việc tạo mẫu có thể kéo dài nhiều tháng trước khi tìm ra phiên bản cuối cùng. 

Khi mẫu sản phẩm đã sẵn sàng, doanh nghiệp tiến hành thử nghiệm sản phẩm trên khách hàng tiềm năng để thu thập phản hồi và hiểu rõ hơn về nhu cầu và mong muốn của họ đối với sản phẩm.

3.7. Kiểm nghiệm thị trường

Doanh nghiệp sẽ tiến hành kiểm tra các chiến lược tiếp thị thông qua việc áp dụng chúng vào môi trường thị trường thực tế. Đội ngũ tiếp thị của doanh nghiệp có thể đánh giá được cách thức tiếp nhận của khách hàng đối với sản phẩm. 

Thời gian kiểm tra thử nghiệm có thể kéo dài trong một khoảng thời gian khá dài phụ thuộc vào từng loại hình sản phẩm. Qua đó, doanh nghiệp sẽ xác định tính hiệu quả của chiến lược marketing, những điều chỉnh cần thiết để quyết định các khoản đầu tư tiếp theo.

3.8. Thương mại hóa 

Bước cuối cùng trong chuỗi quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm là thương mại hóa. Thương mại hóa là quá trình đưa sản phẩm mới ra thị trường và khiến sản phẩm thành công phát triển và phổ biến. Đây là lúc doanh nghiệp cần phải có một chiến lược tiếp thị hiệu quả và một kế hoạch phát hành sản phẩm chi tiết. 

Việc ra mắt sản phẩm cần được lên kế hoạch tỉ mỉ từng bước, từ việc chọn thời điểm thích hợp cho đến việc xác định địa điểm phù hợp để giới thiệu sản phẩm. Một chiến dịch tiếp thị mạnh mẽ sẽ bao gồm việc đầu tư vào quảng cáo, khuyến mãi và các hoạt động tiếp thị khác để thu hút sự chú ý của khách hàng. 

Nếu sản phẩm được nhiều đánh giá tích cực trong giai đoạn thử nghiệm, doanh nghiệp có thể tự tin tiến hành sản xuất hàng loạt và phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng. 

4. Các yếu tố cần ưu tiên khi xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm

Trường Doanh Nhân HBR xin chia sẻ các yếu tố cần ưu tiên khi xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm qua nội dung dưới đây

4.1. Tầm nhìn sản phẩm

Sản phẩm mới cần có một chiến lược phát triển rõ ràng dựa trên tầm nhìn về khả năng và giá trị của sản phẩm. Do đó, trước khi xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm, doanh nghiệp cần thực hiện nghiên cứu thị trường để thử nghiệm tầm nhìn sản phẩm với nhóm khách hàng mục tiêu.Từ đó, doanh nghiệp có thể xác định được hướng đi dài hạn và mục tiêu phát triển tổng quan cho sản phẩm. 

4.2. Mục tiêu thông minh

Khi muốn phát triển sản phẩm mới, doanh nghiệp cần đặt ra những mục tiêu rõ ràng cho từng giai đoạn. Những mục tiêu này phải tuân theo 5 tiêu chí SMART, bao gồm Cụ thể (Specific), Có thể đo lường (Measurable), Khả thi (Achievable), Thực tế (Realistic) và Thời gian cụ thể (Time-based). 

Nhờ đó, doanh nghiệp có thể lên kế hoạch cho quá trình sản xuất và phân phối sản phẩm một cách hiệu quả và tối ưu. Đồng thời giúp doanh nghiệp duy trì sự nhất quán trong việc xây dựng và phát triển sản phẩm.

4.3. Mô hình kinh doanh sản phẩm

Mô hình kinh doanh sản phẩm là một kế hoạch chi tiết về cách doanh nghiệp sẽ mang sản phẩm của mình đến với thị trường và khách hàng. Một mô hình kinh doanh sản phẩm thành công là một mô hình có thể tạo ra sự khác biệt, có sức cạnh tranh với đối thủ trong cùng lĩnh vực để phát triển trên thị trường. 

Hiện nay, có nhiều loại mô hình kinh doanh sản phẩm phổ biến, ví dụ như: bán hàng trực tuyến, bán hàng qua mạng xã hội, nhượng quyền, cho thuê,... Mỗi loại mô hình sẽ đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Do đó, doanh nghiệp cần phải thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng để chọn mô hình phù hợp với sản phẩm, thị trường và chiến lược phát triển của doanh nghiệp. 

>>> XEM THÊM: TỔNG HỢP NHỮNG MÔ HÌNH KINH DOANH MỚI TIỀM NĂNG NHẤT HIỆN NAY

4.4. Lộ trình sản phẩm

Lộ trình phát triển sản phẩm là công cụ để theo dõi và quản lý quá trình phát triển sản phẩm. Nhờ nó, doanh nghiệp truyền đạt đúng định hướng và tiến độ chiến lược, giúp đội ngũ nhân sự xác định các công việc và nhiệm vụ cần thực hiện theo từng mốc thời gian nhất định để phát triển sản phẩm. Lộ trình này sẽ được thiết kế linh hoạt để doanh nghiệp có thể điều chỉnh và cập nhật cho phù hợp với tình hình thị trường và nhu cầu khách hàng.

4.5. Chỉ số đo lường

Trong quá trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm mới, doanh nghiệp cần đo lường và phân tích các số liệu ở mọi giai đoạn thử nghiệm sản phẩm. Các chỉ số đo lường giúp cho doanh nghiệp có được cái nhìn tổng quan và chi tiết về sản phẩm, nhận biết được những điểm mạnh và điểm yếu của sản phẩm.

Doanh nghiệp có thể kiểm soát được tiến độ, chất lượng và hiệu quả hoàn thành của chiến lược. Đồng thời cũng dễ dàng nhận diện vấn đề bất cập trong chiến lược để nhanh chóng đưa ra giải pháp khắc phục kịp thời.

5. Ví dụ về chiến lược phát triển sản phẩm

Một ví dụ điển hình về chiến lược phát triển sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam là chiến lược của Vingroup. Vingroup là một tập đoàn đa ngành hàng đầu Việt Nam, hoạt động trong các lĩnh vực như bất động sản, du lịch, bán lẻ, dịch vụ, công nghệ,... Trong lĩnh vực sản xuất, Vingroup đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua với nhiều sản phẩm mới được ra mắt.

Ví dụ: trong lĩnh vực xe hơi, Vingroup đã ra mắt thương hiệu VinFast vào năm 2017. VinFast đã nhanh chóng trở thành một trong những thương hiệu ô tô hàng đầu Việt Nam, với các sản phẩm như VinFast Fadil, VinFast Lux A2.0, VinFast Lux SA2.0. Vingroup cũng đang tiếp tục nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới trong lĩnh vực xe hơi, như xe ô tô điện, xe ô tô tự lái,...

Một ví dụ khác về chiến lược phát triển sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam có thể được thấy qua Vinamilk, một trong những công ty sữa hàng đầu tại Việt Nam. Vinamilk không ngừng cải tiến và đổi mới sản phẩm của mình để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng và duy trì sự cạnh tranh trên thị trường. Vinamilk đã cho ra mắt các sản phẩm sữa chua uống tiệt trùng Yomost, sữa chua uống lên men tự nhiên Probi, sữa chua uống chua ngọt SuSu,...

Qua bài viết, độc giả có thể thấy rằng quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm mới là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng rất cần thiết cho sự phát triển của doanh nghiệp. Hy vọng bài viết của Trường Doanh Nhân HBR đã giúp nhiều doanh nhân Việt Nam có thể áp dụng quy trình xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm mới một cách khoa học và bài bản để phát triển doanh nghiệp.