6 BƯỚC NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG ĐƠN GIẢN, HIỆU QUẢ CHO DOANH NGHIỆP

Nghiên cứu thị trường là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thấu hiểu nhu cầu khách hàng, nắm bắt xu hướng và xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả. Trường Doanh nhân HBR đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc trang bị kiến thức, kỹ năng nghiên cứu thị trường bài bản, giúp phát triển vững chắc và bứt phá trong môi trường kinh doanh hiện đại. 

1. Nghiên cứu thị trường là gì?

Nghiên cứu thị trường (Market Research) là quá trình thu thập, phân tích và diễn giải thông tin về thị trường, bao gồm sản phẩm, dịch vụ, nhu cầu của khách hàng, đối thủ cạnh tranh, các xu hướng kinh doanh, ... Nghiên cứu thị trường cung cấp dữ liệu cần thiết để doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược chính xác, từ phát triển sản phẩm đến chiến lược tiếp thị và bán hàng.

2. 6 loại nghiên cứu thị trường 

Để xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp cần hiểu rõ khách hàng và thị trường mục tiêu thông qua các hình thức nghiên cứu phù hợp. Dưới đây là 6 loại nghiên cứu thị trường phổ biến giúp doanh nghiệp nắm bắt xu hướng, nhu cầu và hành vi người tiêu dùng một cách chính xác:

• Customer & Market Research (nghiên cứu về thị trường và người tiêu dùng): Đây là loại nghiên cứu nền tảng giúp doanh nghiệp xác định rõ sản phẩm nên tập trung vào yếu tố nào, truyền tải thông điệp gì và hướng đến nhóm khách hàng mục tiêu nào. Việc hiểu rõ thị trường và hành vi tiêu dùng là cơ sở để xây dựng chiến lược tiếp cận hiệu quả.
• Product Research (nghiên cứu sản phẩm): Nghiên cứu sản phẩm giúp đánh giá mức độ hấp dẫn của sản phẩm trong mắt người tiêu dùng, nhận diện điểm khác biệt so với đối thủ và kiểm chứng mức độ chấp nhận về giá. Từ đó, doanh nghiệp có thể điều chỉnh để tối ưu hóa chất lượng và lợi thế cạnh tranh.
• Promotional Research (nghiên cứu hiệu quả của tiếp thị): Loại nghiên cứu này giúp doanh nghiệp xác định phương pháp tiếp thị phù hợp và cách triển khai các hoạt động bán hàng nhằm thu hút khách hàng tại điểm bán. Mục tiêu là chiếm lĩnh tâm trí người tiêu dùng thông qua thông điệp và kênh truyền thông hiệu quả.
• Distribution Research (nghiên cứu phân phối): Nghiên cứu kênh phân phối giúp doanh nghiệp xác định nơi khách hàng thường mua sản phẩm, từ đó lựa chọn các kênh phân phối tối ưu nhằm mở rộng độ phủ và nâng cao hiệu quả bán hàng.
• Sales Research (nghiên cứu hiệu quả bán hàng): Sau khi xác định được kênh phân phối phù hợp, nghiên cứu bán hàng sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động của các kênh bán hàng hiện tại, so sánh vị thế với đối thủ cạnh tranh và phân tích hiệu suất trong toàn ngành. Đây là cơ sở quan trọng để tối ưu chiến lược bán hàng và cải thiện doanh thu.
• Market Environment Research (nghiên cứu môi trường vi mô): Đây là dạng nghiên cứu tổng quan nhằm phân tích các yếu tố vĩ mô như kinh tế, chính trị, xã hội và công nghệ. Thông qua việc dự báo xu hướng và bối cảnh thị trường trong tương lai, doanh nghiệp có thể nhận diện cơ hội và thách thức tiềm ẩn, từ đó đưa ra quyết định chiến lược đúng đắn cho ngành hàng của mình.

“Tùy vào mục tiêu cụ thể, giai đoạn phát triển và nguồn lực hiện có, mỗi doanh nghiệp có thể lựa chọn hình thức nghiên cứu phù hợp để giải quyết bài toán ưu tiên. Việc áp dụng linh hoạt và có trọng tâm sẽ giúp tối ưu hiệu quả mà vẫn tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời hỗ trợ ra quyết định đúng đắn và kịp thời trong môi trường cạnh tranh ngày càng phức tạp”, Mr. Tony Dzung nhấn mạnh.

3. Cách nghiên cứu thị trường phổ biến hiện nay

Theo Mr. Tony Dzung chia sẻ: “Nghiên cứu thị trường là một quy trình then chốt, giúp doanh nghiệp thu thập và phân tích dữ liệu liên quan đến khách hàng, đối thủ cạnh tranh và thị trường mục tiêu.”

Sau đây là phân tích chi tiết về hai phương pháp nghiên cứu thị trường chủ yếu: nghiên cứu sơ cấp (Primary Research) và nghiên cứu thứ cấp (Secondary Research).

3.1. Nghiên cứu sơ cấp (Primary Research)

Nghiên cứu sơ cấp là quy trình thu thập dữ liệu trực tiếp từ khách hàng hoặc các đối tượng liên quan thông qua khảo sát, phỏng vấn hoặc quan sát thực tế. Đây là hình thức nghiên cứu do doanh nghiệp tự thực hiện nhằm khai thác những thông tin mới, chưa từng được biết đến trước đó. Một số phương pháp nghiên cứu sơ cấp phổ biến bao gồm:

• Khảo sát (Survey): Thu thập dữ liệu từ một nhóm khách hàng mục tiêu bằng cách sử dụng bảng câu hỏi tiêu chuẩn hóa.
• Phỏng vấn (Interview): Khai thác thông tin chi tiết từ khách hàng thông qua các cuộc trao đổi trực tiếp hoặc qua điện thoại.
• Thảo luận nhóm (Focus Group): Tổ chức một nhóm từ 6–12 khách hàng để thảo luận về một chủ đề cụ thể dưới sự hướng dẫn của người điều phối.
• Quan sát (Observation): Theo dõi hành vi của khách hàng trong môi trường thực tế mà không có sự can thiệp.

Ví dụ thực tế, Starbucks đã tiến hành các cuộc khảo sát và phỏng vấn trực tiếp với khách hàng tại cửa hàng nhằm thu thập thông tin về thói quen và kỳ vọng của họ. Kết quả từ nghiên cứu sơ cấp này đã giúp Starbucks cải tiến không gian và dịch vụ, từ đó nâng cao trải nghiệm khách hàng và gia tăng sự trung thành.

3.2. Nghiên cứu thứ cấp (Secondary Research)

Nghiên cứu thứ cấp là quy trình thu thập và phân tích các dữ liệu đã được công bố bởi các tổ chức như cơ quan chính phủ, tổ chức nghiên cứu hoặc công ty tư nhân. Những dữ liệu này thường đã sẵn có và có thể dễ dàng tiếp cận thông qua các nguồn như:

• Báo cáo ngành: Các nghiên cứu thị trường do những tổ chức lớn như Nielsen, Gartner, hoặc Pew Research thực hiện.
• Tạp chí khoa học: Các bài nghiên cứu học thuật được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành uy tín.
• Báo cáo chính phủ: Dữ liệu thống kê về dân số, kinh tế và xã hội do các cơ quan nhà nước cung cấp.
• Thông tin từ đối thủ cạnh tranh: Bao gồm doanh thu, phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) và chiến lược kinh doanh của các đối thủ trên thị trường.

Một ví dụ điển hình về ứng dụng nghiên cứu thứ cấp là trường hợp của LEGO. Công ty đã phân tích các báo cáo ngành và xu hướng đồ chơi trẻ em để khám phá cơ hội phát triển sản phẩm dành cho bé gái. Kết quả là dòng sản phẩm LEGO Friends đã được ra mắt thành công, đáp ứng chính xác nhu cầu và sở thích của nhóm khách hàng này.

4. Quy trình 6 bước nghiên cứu thị trường mang lại hiệu quả cao

Để khai thác tối đa giá trị từ các hoạt động nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp cần tuân theo một quy trình bài bản và khoa học. Dưới đây là quy trình 6 bước nghiên cứu thị trường giúp doanh nghiệp đạt hiệu quả cao và ra quyết định chính xác.

4.1. Xác định vấn đề và mục tiêu nghiên cứu thị trường

Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong bất kỳ dự án nghiên cứu thị trường nào là xác định rõ vấn đề mà doanh nghiệp cần giải quyết và mục tiêu cụ thể của nghiên cứu. Đây chính là cơ sở để quyết định loại thông tin cần thu thập, cũng như phương pháp thu thập phù hợp.

Việc xác định đúng phạm vi vấn đề là yếu tố then chốt: nếu phạm vi quá rộng, kết quả nghiên cứu dễ trở nên chung chung, thiếu định hướng; ngược lại, nếu phạm vi quá hẹp, doanh nghiệp có thể bỏ sót nhiều yếu tố quan trọng. Do đó, cần có sự cân bằng hợp lý để đảm bảo dữ liệu thu thập được có giá trị thực tiễn, phục vụ đúng mục đích ra quyết định kinh doanh.

Để xác định vấn đề nghiên cứu một cách dễ dàng, đội ngũ tiếp thị có thể đặt ra những câu hỏi cụ thể để xác định những nhu cầu cấp thiết nhất và những cơ hội tiềm năng nhất để đạt được mục tiêu nghiên cứu. 

Ví dụ: Starbucks nghiên cứu mở rộng mô hình cửa hàng “Pickup Only” tại Việt Nam

Không phải mọi nghiên cứu thị trường đều rõ ràng và chi tiết như các ví dụ điển hình. Tùy thuộc vào loại thông tin mà doanh nghiệp cần thu thập, nghiên cứu thị trường được phân thành ba hình thức chính, mỗi loại phục vụ một mục tiêu khác nhau:

• Nghiên cứu thăm dò (Exploratory Research): Thường được sử dụng ở giai đoạn đầu, khi vấn đề nghiên cứu chưa rõ ràng. Mục tiêu là khám phá, xác định vấn đề cốt lõi và đề xuất các hướng giải pháp khả thi.
• Nghiên cứu mô tả (Descriptive Research): Nhằm đo lường và định lượng các đặc điểm của thị trường, chẳng hạn như nhu cầu, thói quen tiêu dùng, mức độ hài lòng của khách hàng,... giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng và cụ thể về thị trường mục tiêu.
• Nghiên cứu nhân quả (Causal Research): Được sử dụng để kiểm định các giả thuyết về mối quan hệ nguyên nhân – kết quả, giúp doanh nghiệp đánh giá tác động của một yếu tố (ví dụ: thay đổi giá, quảng cáo,...) đến hành vi hoặc kết quả kinh doanh.

4.2. Phát triển kế hoạch nghiên cứu thị trường 

Sau khi đã xác định vấn đề và mục tiêu nghiên cứu, bước tiếp theo mà doanh nghiệp cần làm là phát triển một kế hoạch nghiên cứu thị trường hoàn chỉnh. Bước này bao gồm xác định nguồn dữ liệu, xác định phương pháp nghiên cứu, xác định mẫu dữ liệu, xác định quy mô và ngân sách nghiên cứu. 

1 - Xác định nguồn dữ liệu:

Giai đoạn đầu của kế hoạch nghiên cứu thị trường tập trung vào việc lựa chọn nguồn dữ liệu uy tín. Đây chính là nơi mà doanh nghiệp sẽ khai thác những thông tin cần thiết để phục vụ cho mục đích nghiên cứu. Đội ngũ tiếp thị phải chắc chắn rằng những phản hồi và dữ liệu thu thập được đều đến từ những khách hàng có liên quan mật thiết đến những gì mà doanh nghiệp đang nghiên cứu.

Theo đó, doanh nghiệp có thể khai thác nguồn dữ liệu thứ cấp, sơ cấp hoặc kết hợp cả hai nguồn dữ liệu này:

• Nghiên cứu sơ cấp: Thu thập dữ liệu gốc thông qua các phương pháp như khảo sát hoặc phỏng vấn trực tiếp, sau đó tổng hợp dữ liệu thành báo cáo. Mặc dù có thể tốn thời gian và chi phí nhưng nguồn dữ liệu này sẽ cung cấp cho doanh nghiệp những câu câu trả lời chính xác nhất
• Nghiên cứu thứ cấp: Thu thập và tổng hợp dữ liệu từ các nguồn có sẵn. Phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí tìm kiếm thông tin. Tuy nhiên, nếu các dữ liệu cần thiết không có sẵn, lỗi thời hoặc không đáng tin cậy, doanh nghiệp sẽ cần thu thập dữ liệu sơ cấp

2 - Xác định các phương pháp thu thập dữ liệu phù hợp:

Nếu tiến hành nghiên cứu sơ cấp, doanh nghiệp sẽ phải thu thập dữ liệu định lượng và định tính về đối tượng mục tiêu. Dữ liệu định tính mang lại những hiểu biết sâu sắc về nhận thức, tư duy và hành vi của người tiêu dùng. Trong khi đó, dữ liệu định lượng cho phép lượng hoá thông tin bằng những con số cụ thể, từ đó xác định các xu hướng, thị phần và quan điểm của công chúng.

Dưới đây là một số phương pháp nghiên cứu sơ cấp để thu thập thông tin định tính và định lượng mà doanh nghiệp có thể tham khảo:

• Quan sát: Phương pháp này liên quan đến việc quan sát và ghi lại một cách có hệ thống hành vi của người tiêu dùng trong bối cảnh thực tế đời sống. Nó cung cấp cho doanh nghiệp cái nhìn trực quan và thực tế nhất, cho phép tạo ra các tình huống giả định và thu thập thông tin phản hồi từ khách hàng
• Phỏng vấn sâu: Phỏng vấn sâu là hình thức trò chuyện trực tiếp với các cá nhân hoặc các nhóm nhỏ để thu thập ý kiến, phản hồi của họ. Phỏng vấn sâu có thể được triển khai theo một cấu trúc nhất định với các câu hỏi được soạn thảo trước hoặc không có cấu trúc (cho phép thảo luận mở)
• Nhóm tập trung: Nhóm tập trung là một hình thức nghiên cứu thị trường có sự tham gia của một nhóm gồm 6 - 10 người. Những người này sẽ cùng nhau thảo luận và đưa ra ý kiến về sản phẩm, dịch vụ, ý tưởng hoặc chiến dịch marketing
• Thử nghiệm: Thử nghiệm giúp doanh nghiệp thu thập dữ liệu từ lời nói và ngôn ngữ cơ thể của khách hàng. Phương pháp này được thực hiện bằng cách đưa sản phẩm/dịch vụ mới vào một số cửa hàng để thử nghiệm phản hồi của khách hàng trong điều kiện mua bán thực tế
• Khảo sát: Khảo sát liên quan đến việc thu thập dữ liệu thông qua bảng câu hỏi có cấu trúc. Khảo sát có thể được thực hiện qua email, điện thoại hoặc trực tuyến
• A/B test: Đây là phương pháp thử nghiệm hai phiên bản A và B của cùng một biến thể trong điều kiện giống nhau để xác định xem phiên bản nào hiệu quả hơn. Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể giới thiệu hai phiên bản bao bì của cùng một sản phẩm, sau đó thu thập ý kiến của người dùng xem họ hứng thú với phiên bản nào hơn

• Thăm dò ý kiến ​​trên mạng xã hội: Thiết lập cuộc thăm dò ý kiến của người tiêu dùng trên mạng xã hội có thể là một cách tiết kiệm chi phí, thời gian và công sức nghiên cứu 

Nếu tiến hành nghiên cứu thứ cấp, doanh nghiệp có thể tham khảo một số nguồn sau để thu thập thông tin:

• Báo cáo thị trường: Các báo cáo được công bố của các công ty nghiên cứu thị trường, hiệp hội ngành và cơ quan chính phủ cung cấp dữ liệu và hiểu biết toàn diện về các thị trường, ngành và xu hướng tiêu dùng khác nhau
• Nghiên cứu học thuật: Các tạp chí học thuật, nghiên cứu khoa học, luận văn có thể là nguồn thông tin giá trị và đáng tin cậy
• Dữ liệu công khai có sẵn: Cơ sở dữ liệu của chính phủ, các ấn phẩm thống kê có thể là nguồn dữ liệu dồi dào, cung cấp các thông tin quan trọng như dữ liệu điều tra dân số, chỉ số kinh tế và nhân khẩu học của khách hàng mục tiêu
• Dữ liệu nội bộ công ty: Các công ty có thể tận dụng dữ liệu nội bộ của mình, chẳng hạn như số liệu bán hàng, phản hồi của khách hàng và phân tích trang web để hiểu rõ hơn về cơ sở khách hàng hiện tại và hiệu suất thị trường

3 - Xác định mẫu dữ liệu nghiên cứu:

Trước khi tiến hành khảo sát hoặc phân tích, doanh nghiệp cần xác định rõ số lượng mẫu cần thiết để đảm bảo kết quả nghiên cứu mang tính đại diện và đáng tin cậy. Việc xác định cỡ mẫu hợp lý không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực mà còn nâng cao độ chính xác trong việc đưa ra quyết định kinh doanh.

Theo phương pháp của Yamane Taro (1967), việc xác định cỡ mẫu trong nghiên cứu thị trường có thể chia thành hai trường hợp chính: không biết tổng thể và biết tổng thể. Mỗi trường hợp sẽ áp dụng công thức tính mẫu khác nhau để đảm bảo kết quả nghiên cứu có độ chính xác cao.

Trong trường hợp doanh nghiệp không xác định được tổng số đối tượng trong nghiên cứu, cần áp dụng công thức sau:

n=Z²p(1-p)/e²

Giải thích các biến số:

• n: Cỡ mẫu cần xác định
• Z: Hệ số tin cậy (thông thường 1,96 với mức tin cậy 95%)
• p: Xác suất xảy ra (thường lấy p = 0,5 để đạt giá trị tối đa cho p(1-p))
• e: Sai số cho phép (±0,05 là mức phổ biến)

Ví dụ: Một trung tâm đào tạo kỹ năng mềm muốn khảo sát mức độ quan tâm của người đi làm tại Hà Nội đối với các khóa học về phát triển bản thân. Do không có số liệu chính xác về tổng số người đi làm tại thành phố có nhu cầu học kỹ năng mềm, đây là trường hợp không biết tổng thể. 

Với Z = 1,96; p = 0,5; e = 0,05, thì số lượng mẫu tối thiểu cần khảo sát là 385 người.

Nếu tổng thể có thể xác định rõ, chẳng hạn từ danh sách đăng ký, dữ liệu hệ thống hoặc tệp khách hàng cụ thể, công thức sau sẽ được áp dụng:

n=N/[(1 + N)e²]

Giải thích:

• n: Cỡ mẫu cần xác định
• N: Quy mô tổng thể
• e: Sai số cho phép

Ví dụ: Shopee muốn đánh giá mức độ hài lòng của người dùng đã tham gia chương trình khuyến mãi “Siêu sale sinh nhật” trong tháng 3/2025. Theo dữ liệu hệ thống, chương trình có 10.000 khách hàng tham gia. Với sai số e = 0,05, cỡ mẫu khảo sát tối thiểu là 385 người.

4 - Xác định ngân sách và lịch trình nghiên cứu:

Quy mô nghiên cứu sẽ phụ thuộc phần lớn vào ngân sách của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần lập bảng ngân sách chi tiết để đảm bảo các hoạt động nghiên cứu không vượt quá phạm vi kinh phí cho phép. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần xây dựng lịch trình nghiên cứu chi tiết và quyết định xem nghiên cứu sẽ được thực hiện tại một thời điểm nhất định hay trong một thời gian dài.  

4.3. Thu thập dữ liệu nghiên cứu

Sau khi đã xây dựng một bản kế hoạch hoàn chỉnh, bước quan trọng tiếp theo là bắt đầu thu thập dữ liệu thực tế. 

• Tiến hành thu thập dữ liệu theo phương pháp đã chọn: 

Quá trình thu thập dữ liệu có thể bao gồm nhiều phương pháp khác nhau như khảo sát, phỏng vấn, quan sát hoặc lấy dữ liệu thống kê từ các nguồn đáng tin cậy. Điều này phụ thuộc vào phương pháp mà doanh nghiệp đã lựa chọn trong kế hoạch trước đó. 

• Đảm bảo chất lượng dữ liệu thu thập được: 

Doanh nghiệp cần kiểm soát chất lượng dữ liệu trong quá trình thu thập để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy. Việc này bao gồm kiểm tra lại thông tin đã thu thập được, xác minh tính đầy đủ và chính xác của thông tin. Nếu phát hiện sai sót hoặc thiếu sót, cần tiến hành khảo sát lại để đảm bảo chất lượng dữ liệu thu thập

Dưới đây là một số lưu ý khi tiến hành thu thập dữ liệu: 

• Doanh nghiệp cần lập kế hoạch cụ thể cho việc thu thập dữ liệu theo ngày, giờ và thông báo cho các nhóm đối tượng khảo sát về thời gian và địa điểm khảo sát để họ chuẩn bị trước
• Trước khi thu thập dữ liệu, doanh nghiệp cần đào tạo nhân viên về quy trình và nguyên tắc khảo sát để đảm bảo họ thực hiện đúng kế hoạch đã đề ra 
• Tỷ lệ kiểm tra lại dữ liệu nên chiếm khoảng 15 - 25% tổng số dữ liệu thu thập
• Khi thu thập dữ liệu khảo sát, đội ngũ nghiên cứu cần tập trung vào những  thông tin quan trọng nhất liên quan đến vấn đề và mục tiêu nghiên cứu

4.4. Phân tích dữ liệu nghiên cứu thị trường

Trên cơ sở dữ liệu thu thập được, doanh nghiệp có thể tiến hành xử lý và phân tích dữ liệu. Phân tích dữ liệu nhằm biến các số liệu thô thành thông tin dễ hiểu để cung cấp câu trả lời chính xác nhất cho các câu hỏi nghiên cứu ban đầu.

Dưới đây là 4 loại hình phân tích dữ liệu phổ biến mà doanh nghiệp có thể sử dụng: 

1 - Phương pháp phân tích mô tả (Descriptive analysis): 

Phương pháp này tập trung vào việc mô tả và tóm lược dữ liệu hiện có thông qua các đặc điểm, xu hướng và sự biến đổi của nó mà không đưa ra dự đoán hoặc kết luận. Các thông số được trả dưới dạng bảng, biểu đồ và các số liệu thống kê mô tả dựa trên các giá trị trung bình, phương sai, tần suất và mức độ phân phối.

2 - Phương pháp phân tích chẩn đoán (Diagnostic analytics)

Đây là phương pháp phân tích nhằm làm rõ nguyên nhân hoặc mối quan hệ giữa các sự kiện và biến số trong một mẫu dữ liệu, từ đó giúp giải thích lý do xảy ra một sự kiện hoặc tình huống trước đó. Phương pháp này bao gồm các hoạt động như phân tích sự tương quan, phân tích biến thể, phân tích hồi quy và phân tích nhân quả.

3 - Phương pháp phân tích dự đoán (Predictive analytics)

Dựa trên dữ liệu hiện có, phân tích dự đoán giúp các công ty thiết lập các mô hình dự đoán để dự báo kết quả trong tương lai một cách chính xác. Phương pháp này còn cho phép tính toán xác suất xảy ra của các sự kiện, từ đó giúp doanh nghiệp dễ dàng đưa ra các quyết định phù hợp.

4 - Phương pháp phân tích đề xuất (Prescriptive analytics)

Phân tích đề xuất là sự kết hợp của các phương pháp phân tích mô tả, chẩn đoán và dự đoán để giúp doanh nghiệp tối ưu hoá hành động, quyết định. Nhìn chung, phân tích đề xuất sẽ sử dụng dữ liệu lịch sử đã được nghiên cứu trước đó và thông tin bổ sung từ bên ngoài để giúp doanh nghiệp trả lời câu hỏi "Nên làm gì?" và "Làm như thế nào để làm được điều này?”.

Chẳng hạn, nếu phương pháp phân tích dự đoán chỉ ra rằng nhu cầu mua hàng sẽ tăng cao trong các dịp lễ, Tết thì phương pháp phân tích đề xuất sẽ đưa ra các giải pháp nhằm giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt nhất cho thời điểm này. Ví dụ như đẩy mạnh các chương trình khuyến mãi, tăng cường dịch vụ chăm sóc khách hàng 24/24 để đáp ứng kịp thời nhu cầu của họ. Điều này đảm bảo doanh nghiệp doanh nghiệp sẽ không bỏ lỡ cơ hội vàng để bùng nổ doanh số. 

4.5. Rút ra kết luận và trình bày kết quả nghiên cứu

Sau quá trình phân tích dữ liệu, đội ngũ nghiên cứu cần rút ra những kết luận quan trọng về một số điểm sau đây:

• Chân dung khách hàng mục tiêu
• Insight khách hàng
• Điểm mạnh và điểm yếu của đối thủ cạnh tranh
• Dự báo các xu hướng của thị trường tương lai

Những nhận định này sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về thị trường, nhu cầu của khách hàng, đánh giá chính xác về đối thủ cạnh tranh và các yếu tố quan trọng khác.

Sau đó, đội ngũ nghiên cứu cần xây dựng một báo cáo hoàn chỉnh để trình bày với ban lãnh đạo doanh nghiệp. Khi trình bày, đội ngũ nghiên cứu có thể sử dụng đồ họa, biểu đồ và các ví dụ cụ thể để minh họa những kết quả thu thập được. Ngoài ra, hãy sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu và tránh các thuật ngữ chuyên ngành phức tạp.

Trong đó, báo cáo phải chứa đựng các thông tin quan trọng như hồ sơ khách hàng, thói quen mua hàng, thông tin về đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, báo cáo phải giải quyết được các câu hỏi được đặt ra ban đầu bằng cách đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm điều chỉnh chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Các giải pháp này có thể bao gồm các biện pháp marketing, chiến lược cải tiến sản phẩm/dịch vụ, chiến lược phát triển sản phẩm dịch vụ mới.

4.6. Biến kết quả nghiên cứu thành hành động

Đây là bước cuối cùng trong quy trình nghiên cứu thị trường. Kết quả nghiên cứu sẽ đóng vai trò là kim chỉ nam cho những hành động cụ thể mà doanh nghiệp có thể thực hiện để cải thiện hiệu quả kinh doanh. 

Thị trường luôn thay đổi, điều này có nghĩa là dữ liệu thu thập được sẽ không phù hợp cho mọi thời điểm. Vì vậy, doanh nghiệp cần biến dữ liệu thành hành động ngay lập tức để đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất.

Ví dụ, nếu kết quả nghiên cứu tiếp thị chỉ ra rằng doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc giữ chân khách hàng trẻ thì việc đẩy mạnh chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội là điều cần thiết. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể đưa ra các chương trình khuyến mãi bổ sung thông qua các tài khoản mạng xã hội để lôi kéo tệp khách hàng này tiếp tục ủng hộ doanh nghiệp.

5. Khi nào doanh nghiệp nên tiến hành nghiên cứu thị trường?

Nghiên cứu thị trường là bước khởi đầu thiết yếu, đóng vai trò nền tảng cho việc hoạch định chiến lược kinh doanh hiệu quả. Vậy doanh nghiệp nên triển khai hoạt động nghiên cứu thị trường trong những thời điểm nào?

1 - Trước khi khởi động một dự án kinh doanh hoặc liên doanh mới
Trước khi triển khai bất kỳ dự án đầu tư hoặc kế hoạch kinh doanh mới nào, doanh nghiệp cần dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng về thị trường mục tiêu, nhu cầu xã hội, cũng như các quy định và chính sách pháp lý liên quan.
Bên cạnh đó, việc phân tích đối thủ cạnh tranh – bao gồm ưu điểm, hạn chế, chiến lược định giá, phân phối và tiếp thị – sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng cơ sở dữ liệu vững chắc để đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác và tối ưu.

2 - Trước khi gia nhập hoặc mở rộng sang thị trường mới
Gia nhập một thị trường mới luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro và thách thức. Doanh nghiệp cần nghiên cứu tổng thể về bối cảnh kinh tế, nhu cầu tiêu dùng, hệ thống pháp luật, cùng với đối thủ cạnh tranh và đặc điểm khách hàng mục tiêu tại thị trường đó. Việc chuẩn bị thông tin kỹ càng sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa các sai lầm không đáng có và nâng cao khả năng thành công.

3 - Trước khi phát triển và ra mắt sản phẩm hoặc dịch vụ mới
Trước khi tung sản phẩm hoặc dịch vụ mới ra thị trường, doanh nghiệp cần nắm bắt rõ nhu cầu, kỳ vọng và hành vi của khách hàng mục tiêu. Điều này cho phép doanh nghiệp cải tiến sản phẩm phù hợp với thị hiếu, từ đó gia tăng cơ hội thành công khi sản phẩm chính thức ra mắt.
Các công ty sản xuất thường tổ chức khảo sát nhóm (focus group) hoặc phỏng vấn cá nhân để thu thập ý kiến phản hồi thực tế về sản phẩm. Dựa trên những dữ liệu thu thập được, bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D) sẽ liên tục hoàn thiện sản phẩm, đảm bảo đáp ứng tốt kỳ vọng của khách hàng trước khi chính thức đưa sản phẩm ra thị trường.

4 - Khi đánh giá hiệu quả các hoạt động tiếp thị và xây dựng thương hiệu
Doanh nghiệp nên thường xuyên tiến hành nghiên cứu thị trường nhằm đánh giá hiệu quả của các hoạt động bán hàng, tiếp thị và xây dựng thương hiệu.
Ví dụ, sau khi thực hiện chiến dịch quảng cáo hoặc tái định vị thương hiệu, doanh nghiệp có thể khảo sát mức độ nhận biết thương hiệu trong nhóm khách hàng mục tiêu, nhằm đo lường mức độ thành công của chiến dịch.
“Ngoài ra, việc nghiên cứu thị trường cũng hỗ trợ doanh nghiệp phân tích hành vi tiêu dùng, xác định tỷ lệ thâm nhập thị trường – tức tỷ lệ người tiêu dùng biết đến hoặc sử dụng sản phẩm trong đời sống hằng ngày – từ đó tối ưu hóa các chiến lược kinh doanh trong tương lai”, Mr. Tony Dzung khẳng định.

6. Những sai lầm phổ biến của các doanh nghiệp khi nghiên cứu thị trường

Nghiên cứu thị trường là một quy trình đòi hỏi sự chính xác, kỹ lưỡng và tư duy hệ thống. Tuy nhiên, trong thực tế triển khai, nhiều doanh nghiệp vẫn mắc phải những sai lầm phổ biến, làm giảm giá trị và hiệu quả của nghiên cứu. Dưới đây là tổng hợp những lỗi thường gặp cùng với các giải pháp để hạn chế tối đa những rủi ro này.

7. Xu hướng nghiên cứu thị trường trong tương lai

Theo Mr. Tony Dzung chia sẻ: “Nghiên cứu thị trường đang bước vào thời kỳ biến động mạnh dưới tác động của công nghệ mới và sự thay đổi hành vi tiêu dùng. Để tồn tại và bứt phá, doanh nghiệp cần nắm bắt các xu hướng nghiên cứu thị trường trong tương lai.”

Dưới đây là 4 xu hướng nghiên cứu thị trường sẽ bứt phá trong tương lai:

1 - Nghiên cứu thị trường thời gian thực (Real-time Market Research)

Thị trường thay đổi liên tục đòi hỏi doanh nghiệp phải nắm bắt dữ liệu và phản hồi của khách hàng ngay tức thì. Công nghệ phân tích dữ liệu thời gian thực cho phép doanh nghiệp phát hiện nhanh xu hướng tiêu dùng, đánh giá hiệu quả chiến dịch và điều chỉnh chiến lược marketing, sản phẩm kịp thời, giúp tăng tốc độ ra quyết định và khả năng thích ứng.

2 - Nghiên cứu đa kênh (Omnichannel Research)

Khách hàng ngày nay tương tác với thương hiệu qua nhiều điểm chạm như website, mạng xã hội, ứng dụng di động, cửa hàng vật lý… Vì vậy, nghiên cứu thị trường tương lai sẽ cần tích hợp dữ liệu từ nhiều kênh khác nhau để xây dựng bức tranh toàn diện về hành vi và hành trình khách hàng, thay vì chỉ tập trung vào một nguồn đơn lẻ.

3 - Siêu cá nhân hóa (Hyper-personalization)

Nghiên cứu thị trường sẽ không chỉ dừng lại ở phân khúc đối tượng theo độ tuổi, giới tính hay khu vực địa lý. Với sự hỗ trợ của Big Data và phân tích hành vi, doanh nghiệp có thể thấu hiểu từng cá nhân khách hàng ở cấp độ chi tiết nhất: sở thích, thói quen mua sắm, thậm chí trạng thái cảm xúc theo thời gian thực, từ đó xây dựng các chiến lược tiếp thị và chăm sóc khách hàng được cá nhân hóa mạnh mẽ hơn.

4 - Đề cao yếu tố đạo đức và tính minh bạch dữ liệu

Cùng với việc gia tăng thu thập dữ liệu khách hàng, vấn đề bảo vệ quyền riêng tư và đạo đức dữ liệu sẽ trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng quy trình thu thập, sử dụng dữ liệu một cách minh bạch, rõ ràng; đồng thời đảm bảo cho khách hàng quyền kiểm soát thông tin cá nhân của họ, từ đó duy trì uy tín và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Như vậy, bài viết đã cung cấp kiến thức sơ lược về hoạt động nghiên cứu thị trường, trong đó bao gồm khái niệm, các loại hình nghiên cứu và tầm quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp. 

Trên cơ sở đó, hướng dẫn quy trình nghiên cứu thị trường hiệu quả với 6 bước cơ bản. Đồng thời, chỉ ra những thời điểm quan trọng mà doanh nghiệp cần tiến hành nghiên cứu thị trường. Hy vọng rằng, doanh nghiệp có thể căn cứ vào những kiến thức mà Trường Doanh Nhân HBR đã cung cấp trong bài viết để chinh phục thành công thị trường mục tiêu.