XÂY DỰNG MÔ HÌNH KINH DOANH THÀNH CÔNG VỚI 9 YẾU TỐ, 5 BƯỚC, 12 MÔ HÌNH

Mô hình kinh doanh được coi là yếu tố chính để tạo nên sự thành công cho mỗi doanh nghiệp. Việc xây dựng mô hình kinh doanh lý tưởng sẽ hướng các nhà quản trị có cái nhìn tổng quan về cách thức hoạt động và kinh doanh của công ty bạn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về 9 yếu tố, 5 bước và 12 mô hình kinh doanh hiệu quả.

1. Khái niệm xây dựng mô hình kinh doanh

Thuật ngữ Mô hình kinh doanh ( Business Model) bắt đầu được biết đến vào những năm 1900. Về khái niệm mô hình kinh doanh khá đa dạng và dường như chưa có một sự thống nhất cụ thể. Tuy nhiên có thể thấy rằng điểm cốt lõi trong tạo lập mô hình kinh doanh là tạo ra giá trị cho công ty, đối tác, khách hàng và mở rộng ra là cho cộng đồng. 

Theo tác giả và giảng viên nổi tiếng người Mỹ - Peter Drucker, ông cho rằng:  "Mô hình kinh doanh là một hệ thống logic hoá của cách mà một doanh nghiệp tạo ra giá trị cho khách hàng và cách mà nó thu được lợi nhuận từ việc tạo ra giá trị đó trong một chu kỳ kinh doanh lâu dài."

Xây dựng mô hình kinh doanh là quá trình tạo ra một kế hoạch hoạt động chi tiết và cụ thể để đạt được các mục tiêu kinh doanh của một doanh nghiệp. Một mô hình kinh doanh định nghĩa và mô tả cách mà doanh nghiệp tạo ra giá trị cho khách hàng và thu về lợi nhuận từ việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoặc giải pháp. 

XEM THÊM: TOP 16 MÔ HÌNH KINH DOANH NÊN ỨNG DỤNG ĐỂ SINH LỜI HIỆU QUẢ

2. Vì sao các doanh nghiệp nhất định phải xây dựng mô hình kinh doanh phù hợp?

Một công ty muốn phát triển không ngừng và có lợi thế cạnh tranh trên thị trường thì việc tìm ra cách xây dựng mô hình kinh doanh độc nhất và hiệu quả là yếu tố cốt lõi ngay từ khi bạn bắt đầu có ý tưởng kinh doanh.

Mô hình kinh doanh như một kim chỉ nam điều hướng doanh nghiệp tới những hành động, phương thức làm việc đúng đắn. Việc xây dựng một mô hình kinh doanh đúng đắn sẽ định hướng cho nhà quản trị cái nhìn tổng quan về cách thức hoạt động và kinh doanh của công ty.  

Bên cạnh đó, mô hình kinh doanh cũng giúp doanh nghiệp phát hiện và khắc phục những hạn chế, sẵn sàng cho các thay đổi trong tương lai và đưa ra quyết định kinh doanh chính xác.

Chắc hẳn bạn còn nhớ case study của Apple, Khi bạn còn nhờ máy nghe nhạc kỹ thuật số iPod và cửa hàng nhạc trực tuyến iTunes.com. Apple đã tạo ra một cuộc cách mạng về mô hình kinh doanh đột phá bất ngờ khi cho ra đời ứng dụng nhạc trực tuyến giúp người dùng nghe nhạc một cách dễ dàng hơn bao giờ hết. 

Khi bạn là một startup việc xây dựng một mô hình kinh doanh phù hợp sẽ giúp bạn ghi điểm với các nhà đầu tư, khi bạn muốn huy động vốn cho doanh nghiệp của mình. 

3. 9 yếu tố cần biết khi xây dựng mô hình kinh doanh

Có 9 thành tố cơ bản để tạo nên một mô hình kinh doanh tiêu chuẩn. Các thành tố này thể hiện tính logic trong cách một công ty đặt mục tiêu và thu về lợi nhuận. 9 yếu tố này bao trùm lên 4 lĩnh vực của một doanh nghiệp: Khách hàng, sản phẩm,cơ sở hạ tầng và năng lực tài chính. Hãy cùng tìm hiểu 9 yếu tố này ngay dưới đây nhé!

3.1. Phân khúc khách hàng

Để đạt được thành công trong kinh doanh, doanh nghiệp cần tìm hiểu kĩ về phân khúc khách hàng. Phân khúc khách hàng giúp xác định những tập hợp cá nhân hay tổ chức khác nhau mà doanh nghiệp tiếp cận để phục vụ. Khách hàng chính là nguồn tạo ra lợi nhuận nên họ chính là trung tâm của một mô hình kinh doanh. 

“ Xác định khách hàng mục tiêu, thấu hiểu nỗi đau, lợi ích của họ, thấu hiểu việc cần làm. Từ đó chúng ta sẽ tìm ra được một giải pháp giá trị đó là viên thuốc giảm đau để giải quyết nỗi đau điều này chính là yếu tố tạo nên lợi ích cho doanh nghiệp”

Mr.Tony Dzung, CEO HBR

XEM THÊM: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH KINH DOANH CANVAS ĐỂ KINH DOANH THÀNH CÔNG

3.2. Giải pháp giá trị

Hiểu đơn giản, giải pháp giá trị mô tả gói sản phẩm và dịch vụ mang lại giá trị cho một phân khúc khách hàng cụ thể. Đây chính là nguyên nhân của việc khách hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm của công ty này thay vì công ty khác. 

Để xác định giải pháp giá trị trước khi đi vào các bước xây dựng mô hình kinh doanh chúng ta cần trả lời những câu hỏi sau:  

• Doanh nghiệp mang lại giá trị gì cho khách hàng?

• Doanh nghiệp giúp khách hàng giải quyết những nỗi đau gì cho khách hàng?

• Doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu nào của khách hàng?

• Doanh nghiệp sẽ đưa ra sản phẩm và dịch vụ khác biệt nào để chữa lành nỗi đau, đáp ứng những mong muốn của khách hàng? 

3.3. Kênh kinh doanh

Lựa chọn kênh kinh doanh phù hợp là một yếu tố quan trọng trong mô hình kinh doanh. Cần xem xét các yếu tố như sự tiện lợi, chi phí, và hiệu quả của các kênh kinh doanh khác nhau để chọn ra kênh kinh doanh phù hợp.

Để lựa chọn được kênh kinh doanh phù hợp, các nhà quản trị cần trả lời cho các câu hỏi như: 

• Khách hàng muốn được tiếp cận qua các kênh kinh doanh nào? 

• Hiện tại doanh nghiệp đang tiếp cận họ theo cách nào?

• Doanh nghiệp thực hiện hợp nhất các kênh kinh doanh như thế nào?

• Kênh nào đang có hoạt động tốt nhất?

• Kênh nào đang có hiệu quả kinh tế nổi bật nhất?

• Doanh nghiệp đang kết nối kênh kinh doanh với những thói quen thường ngày của khách hàng như thế nào?

3.4. Quan hệ khách hàng

Quan hệ khách hàng là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tạo dựng sự tin tưởng và tăng tính cạnh tranh của mình. Quan hệ khách hàng có vai trò tối quan trọng trong việc thiết lập và duy trì mối quan hệ đối với các phân khúc khách hàng và nhằm mục tiêu: thu hút khách hàng mới, duy trì khách hàng cũ và đẩy mạnh doanh số cho công ty. 

Khi xây dựng mô hình kinh doanh, yếu tố quan hệ khách hàng là vô cùng quan trọng, buộc các nhà quản trị phải trả lời các câu hỏi như: 

• Khách hàng mong đợi điều gì trong cách doanh nghiệp thiết lập mối quan hệ với họ?

• Doanh nghiệp sẽ thiết lập quan hệ với khách hàng thế nào?

• Chi phí của thiết lập quan hệ khách hàng là bao nhiêu?

• Doanh nghiệp thống nhất quan hệ khách hàng với các phần còn lại của mô hình kinh doanh như thế nào?

3.5. Dòng doanh thu

Dòng doanh thu ( Revenue stream) thể hiện lượng tiền mặt mà một doanh nghiệp thu được qua quá trình cung cấp sản phẩm dịch vụ. Dòng doanh thu được xác định khi xây dựng mô hình kinh doanh bằng các câu hỏi:

• Khách hàng của doanh nghiệp sẵn sàng chi trả cho giá trị nào?

• Hiện tại khách hàng đang chi trả cho giá trị gì và chi trả như thế nào?

• Khách hàng thích thanh toán theo hình thức nào hơn?

• Mỗi dòng doanh thu đã đóng góp vào tổng doanh thu như thế nào? 

3.6. Các nguồn lực chủ chốt

Các nguồn lực trọng tâm chính là các tài chính, vật chất, trí tuệ hoặc con người.. mà công ty sở hữu hay đi thuê lại hoặc tiếp nhận trên chứng từ các đối tác chính.

Các nguồn lực chủ chốt trong công ty là những tài sản quan trọng nhất cần có để duy trì một mô hình kinh doanh và thường khác nhau tùy thuộc và dạng mô hình kinh doanh của doanh nghiệp. Những nguồn lực này cho phép doanh nghiệp sáng tạo và mang đến cho khách các giải pháp giá trị, tiếp cận thị trường, duy trì mối quan hệ với từng phân khúc khách hàng để đạt được doanh thu.

Khi xây dựng mô hình kinh doanh, các nguồn lực chủ chốt được xác định bằng cách trả lời câu hỏi: Các giải pháp giá trị, kênh phân phối, quan hệ khách hàng, dòng doanh thu của chúng ta đòi hỏi những nguồn lực chủ chốt nào?

3.7. Những hoạt động trọng yếu

Hoạt động trọng yếu là một trong những yếu tố cần xem xét kỹ càng trước khi bắt tay vào xây dựng mô hình kinh doanh. Ví dụ đối với công ty Wistron, công ty tập trung sản xuất bảng mạch in cho các thiết bị điện tử. Còn đối với một nhà sản xuất như Apple, hoạt động chủ yếu của họ là nghiệp vụ quản trị dây chuyền cung cấp sản phẩm.

Hoạt động trọng yếu của công ty được xác định bằng cách trả lời câu hỏi: Giải pháp giá trị, kênh phân phối, quan hệ khách hàng, và dòng doanh thu của chúng ta đòi hỏi những hoạt động trọng yếu gì?

3.8. Những đối tác chính

Đối tác chính là những tổ chức mà doanh nghiệp chọn sẽ gắn liền trong quá trình phát triển, hoạt động của doanh nghiệp. Đối tác có vai trò quan trọng trong việc quyết định liệu doanh nghiệp có đưa đến nhiều giá trị cho khách hàng hay không, thị trường có đón nhận sản phẩm của doanh nghiệp hay không.

Đối tác có thể là các nhà bán lẻ, công ty phụ trách Marketing, Branding, nhà phân phối… Để xác định được đối tác chính của doanh nghiệp, nhà quản trị cần trả lời những câu hỏi:

• Đối tác chính của doanh nghiệp là ai? 

• Điểm mạnh, điểm yếu của họ là gì? Hoạt động chính của họ là gì?

• Chúng ta đang thu hút được những nguồn lực chủ chốt nào từ các đối tác?

• Doanh nghiệp sẽ có được lợi ích gì từ việc hợp tác đó?

Ví dụ, Apple là một trong các công ty giá trị nhất thế giới với vốn hóa hơn 2,5 nghìn tỷ USD. Thành công của hãng có sự góp sức không nhỏ từ hơn 200 nhà cung ứng trên toàn cầu.

3.9. Cơ cấu chi phí

Yếu tố thứ 9 trong việc xây dựng mô hình kinh doanh đó chính là xác định rõ ràng cơ cấu chi phí của doanh nghiệp, nhằm tập trung cắt giảm những chi phí không thiết, nâng cao chất lượng sản phẩm để cung cấp giá trị đến khách hàng. Những chi phí này có thể kể đến là chi phí nhân sự , chi phí mặt bằng, chi phí phát sinh...

Một doanh nghiệp có ý định đầu tư vào một dự án bất kì nhưng đang phân vân không biết có hiệu quả hay không? Có thể sử dụng chỉ số ROI (Return On Investment: tỷ lệ lợi nhuận ròng trên tổng chi phí đầu tư), chỉ số này sẽ giúp dễ dàng xem xét liệu bạn có nên đầu tư dự án đó hay không.

4. Các bước xây dựng mô hình kinh doanh hiệu quả

Mỗi doanh nghiệp khác nhau đều xây dựng mô hình kinh doanh khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp thành công trên thế giới đều áp dụng các bước xây dựng mô hình kinh doanh dưới đây.

4.1. Xác định và phân tích khách hàng mục tiêu

Khi bắt đầu xây dựng mô hình kinh doanh, doanh nghiệp cần xác định và phân tích khách hàng mục tiêu. Khách hàng mục tiêu được hiểu là nhóm đối tượng mà doanh nghiệp hướng đến, tập trung tài lực, nhân lực và thời gian để phục vụ họ. Khách hàng mục tiêu có chung đặc điểm, sở thích, mong muốn khi sử dụng dịch vụ, sản phẩm, giá trị mà doanh nghiệp cung cấp. 

Có 4 bước xác định và phân tích khách hàng mục tiêu mà doanh nghiệp nên tham khảo dưới đây:

• Vẽ chân dung khách hàng: Chân dung khách hàng bao gồm các thông tin như: Giới tính, độ tuổi, học vấn, sở thích, thu nhập… Phỏng vấn khách hàng trực tiếp là cách hữu ích nhất để có thể hiểu rõ về chân dung khách hàng. Ngoài ra, có thể sử dụng các công cụ phân tích khách hàng, kết quả trả về từ Facebook, Google Analytics, báo cáo nghiên cứu thị trường event, khảo sát trên fanpage…

• Vẽ hành trình trải nghiệm khách hàng: Hành trình trải nghiệm khách hàng được hiểu là những trải nghiệm đối với sản phẩm, dịch vụ theo thời gian. Vẽ hành trình sẽ doanh nghiệp xây dựng quá trình kể từ điểm chạm đầu tiên, tương tác, cho đến khi đã sử dụng xong sản phẩm. . 

• Phân tích insight khách hàng: Insight khách hàng là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng mô hình kinh doanh. Insight được ví như “trái tim của chiến lược marketing”, là sự thật mà doanh nghiệp ngầm hiểu về khách hàng để tiếp cận với  khách hàng theo định hướng đúng đắn và hiệu quả hơn. 

• Phân tích và xác định hành vi khách hàng mục tiêu: Hành vi khách hàng bao gồm những gì diễn ra trong hành động mua hàng cả trên nền tảng online và offline. Hiện nay, một số công cụ phục vụ cho việc phân tích và xác định hành vi khách hàng mục tiêu như: AppSumo, KissMetrics, Hotjar phục vụ cho phân tích trên các nền tảng online.

XEM THÊM: XÁC ĐỊNH CHÂN DUNG KHÁCH HÀNG MỤC TIÊU - CHÌA KHÓA THÀNH CÔNG CỦA DOANH NGHIỆP

4.2. Nghiên cứu phát triển sản phẩm thỏa mãn khách hàng

Người tiêu dùng ngày càng thông minh, họ CẦN và MUỐN những điều MỚI MẺ. Họ sẽ ưu tiên và lựa chọn những nhãn hàng thật sự lắng nghe nhu cầu đa dạng của mình. Chính vì thế, nếu nhãn hàng không đáp ứng những nhu cầu đó đúng thời điểm, họ sẽ sẵn sàng chuyển sang các sản phẩm thay thế ưu việt hơn. 

Ví dụ, Coca Cola cho ra mắt Coca Cola Zero không chứa đường, để nhanh chóng đáp ứng mối quan tâm đến lối sống lành mạnh của khách hàng.

Thị trường rất cạnh tranh, các công ty cần tạo ra những sản phẩm khác biệt và vượt trội đáng kể so với đối thủ nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Dưới đây là 8 bước cần làm để nghiên cứu phát triển sản phẩm thỏa mãn khách hàng:

• Xác định ý tưởng sản phẩm: Thu thập các ý tưởng và ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau: từ khách hàng, nhân viên, nghiên cứu thị trường và xu hướng ngành công nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp đánh giá và lựa chọn ý tưởng phù hợp nhất cho sản phẩm mới.

• Nghiên cứu thị trường: Bao gồm nghiên cứu về nhu cầu của khách hàng, xu hướng thị trường, giá cả và các yếu tố khác ảnh hưởng đến thành công của sản phẩm.

• Phân tích khả thi: Đánh giá khả năng thực hiện của ý tưởng sản phẩm. Xem xét các yếu tố kỹ thuật, tài chính, thị trường và pháp lý có ảnh hưởng đến khả năng phát triển và tiếp thị sản phẩm.

• Phát triển bản mẫu: Tạo ra một bản mẫu hoặc nguyên mẫu sơ bộ của sản phẩm để kiểm tra và đánh giá. Quá trình này có thể liên quan đến thiết kế, kỹ thuật, sản xuất và các bộ phận liên quan khác.

• Kiểm tra và đánh giá: Tiến hành kiểm tra thử sản phẩm trên một nhóm người dùng mẫu hoặc khách hàng tiềm năng. Thu thập phản hồi và đánh giá về hiệu suất, chất lượng và sự hài lòng của khách hàng đối với sản phẩm.

• Hiệu chỉnh và cải tiến: Dựa trên phản hồi và đánh giá từ bước trước, điều chỉnh và cải tiến sản phẩm để cải thiện hiệu suất và chất lượng. Quá trình này có thể bao gồm việc thay đổi thiết kế, cải tiến chức năng hoặc tối ưu hóa quy trình sản xuất.

• Chiến lược tiếp thị: Phát triển chiến lược tiếp thị để giới thiệu và quảng bá sản phẩm mới cho khách hàng. Điều này có thể bao gồm việc xác định mục tiêu thị trường, kênh tiếp thị, thông điệp và chiến dịch quảng cáo.

• Triển khai và theo dõi: Đưa sản phẩm vào sản xuất và tiếp thị trên thị trường. Theo dõi và đánh giá hiệu quả của sản phẩm, thu thập phản hồi từ khách hàng và thực hiện các điều chỉnh cần thiết để cải thiện sản phẩm trong tương lai.

XEM THÊM: 8 TIÊU CHÍ LỰA CHỌN SẢN PHẨM KINH DOANH CHỦ DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ NÊN BIẾT

4.3. Lên ý tưởng cho các kênh kinh doanh

Kênh kinh doanh là cách công ty giao tiếp và tiếp cận khách hàng của doanh nghiệp, để giải quyết các vấn đề của khách hàng, đưa khách hàng đến gần hơn với sản phẩm và tạo ra lợi nhuận cho công ty.

Doanh nghiệp không nên phụ thuộc vào một kênh kinh doanh. Trong đó, doanh nghiệp hãy tập trung vào kênh kinh doanh online để phù hợp với thói quen mua sắm của khách hàng hiện nay. Dưới đây là một số kênh kinh doanh phổ biến và minh chứng về hiệu quả của chúng:

• Thương mại điện tử (E-commerce): E-commerce đã trở thành một kênh kinh doanh quan trọng và hiệu quả. Theo số liệu từ Statista, doanh thu thương mại điện tử toàn cầu dự kiến đạt hơn 4,2 nghìn tỷ USD vào năm 2021. Các nền tảng E-commerce phổ biến như Amazon, Alibaba, eBay đã chứng minh sức mạnh của mình trong việc kết nối người mua và người bán trên toàn thế giới.

• Mạng xã hội (Social media): Sự phát triển của mạng xã hội đã mở ra cơ hội kinh doanh rộng lớn. Facebook, Instagram, YouTube, LinkedIn là những mạng xã hội quan trọng cho việc tiếp cận và tương tác với khách hàng. Theo Hootsuite, vào năm 2021, Facebook có hơn 2,8 tỷ người dùng hàng tháng và Instagram có hơn 1,2 tỷ người dùng hàng tháng. Bên cạnh đó, gần đây Tiktok đã vượt qua Facebook trở thành nền tảng có nhiều user nhất toàn cầu. Đây là một nền tảng tiếp cận lớn để quảng bá sản phẩm và tạo liên kết với khách hàng.

• Quảng cáo trực tuyến (Online advertising): Kênh này bao gồm Google Ads, quảng cáo trên mạng xã hội và quảng cáo hiển thị, cung cấp khả năng tiếp cận rộng lớn và theo dõi hiệu quả quảng cáo. Theo eMarketer, tổng doanh thu quảng cáo trực tuyến toàn cầu dự kiến đạt hơn 455 tỷ USD vào năm 2021. Sự linh hoạt và khả năng tùy chỉnh của quảng cáo trực tuyến giúp tăng cường hiệu quả tiếp thị và tăng doanh số bán hàng.

4.4. Lập kế hoạch và thử nghiệm thực tế

Lập kế hoạch kinh doanh sẽ cho phép doanh nghiệp kiểm tra chi phí, giá cả, chất lượng, các nguy cơ có thể xảy ra nhằm xây dựng biện pháp khắc phục. Lập kế hoạch càng chi tiết, có mục tiêu rõ ràng thì càng có tính thực thi càng cao.

Trước tiên, doanh nghiệp cần thử nghiệm mô hình kinh doanh trên một thị trường có quy mô nhỏ, sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn chính xác nhất sự hiệu quả và mức độ tiềm năng của mô hình trước khi áp dụng vào thực tế. 

4.5. Hoàn thiện mô hình kinh doanh và triển khai

Sau khi đã hoàn thiện việc xây dựng mô hình kinh doanh, doanh nghiệp cần có các hoạt động áp dụng vào thực tế.

• Trước tiên, doanh nghiệp cần đầu tư và xây dựng cơ sở vật chất như công ty, văn phòng, máy móc, dây chuyền. Chuẩn bị kỹ về kinh phí và nhân lực là bước không thể thiếu được khi bắt tay vào xây dựng mô hình kinh doanh. Sau cùng doanh nghiệp cần tìm kiếm đối tác tiềm năng và xây dựng quan hệ đối tác bền vững và lâu dài để tối ưu chi phí.

• Sau đó, doanh nghiệp hãy đưa ra những phương pháp để phân tích ưu điểm của mô hình kinh doanh mà doanh nghiệp của bạn đang áp dụng để thu hút và hấp dẫn các nhà đầu tư. 

5. Các mô hình kinh doanh nên áp dụng

Các mô hình kinh doanh được coi là chìa khóa thành công của các doanh nghiệp. Hãy cùng tìm hiểu về đặc điểm, ưu nhược điểm của các loại mô hình kinh doanh dưới đây để tìm cho mình được một mô hình kinh doanh phù hợp nhé.

5.1. Mô hình bán lẻ B2B2C

1 - Đặc điểm

Mô hình bán lẻ B2B2C là mô hình hợp tác giữa 2 chủ thể doanh nghiệp (B2B) để đưa sản phẩm/ dịch vụ đến tay người tiêu dùng cuối cùng (B2C). 

Mô hình này phù hợp với các doanh nghiệp có sản phẩm phân phối rộng khắp phân phối trên toàn quốc, phân phối với các đại lý trên thị trường. Nike sử dụng mô hình bán lẻ B2B2C thông qua các đối tác bán hàng như Foot Locker và JD Sports.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình bán lẻ B2B2C giúp doanh nghiệp mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng, tăng cường hiệu quả tiếp thị và bán hàng, chia sẻ rủi ro và chi phí kinh doanh giữa các đối tác.

Tuy nhiên, thực hiện mô hình kinh doanh này cũng có một số hạn chế. Quản lý đối tác trung gian phức tạp, rủi ro về kiểm soát chất lượng sản phẩm và trải nghiệm khách hàng.

5.2. Mô hình kinh doanh tiếp thị Affiliate

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh tiếp thị Affiliate là liên kết doanh nghiệp với các đối tác tiếp thị (affiliates) để quảng bá và bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Các affiliates nhận được hoa hồng hoặc phí dựa trên việc giới thiệu khách hàng thành công.

Mô hình này phù hợp với các doanh nghiệp muốn tận dụng nguồn lực tiếp thị từ các đối tác bên ngoài có tiềm năng và có ảnh hưởng nhất định trên từng phân khúc khách hàng.

Amazon là một trong những doanh nghiệp thực hiện thành công mô hình liên kết Affiliate thành công nhất. Amazon có chương trình tiếp thị liên kết (Amazon Affiliate Program) cho phép các đối tác tiếp thị quảng bá và bán các sản phẩm trên nền tảng của Amazon.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình Affiliate giúp mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng, chi trả tiếp thị dựa trên hiệu quả, giảm rủi ro về quảng cáo và tiếp thị.

Về nhược điểm của mô hình này đó chính là thời gian điều chỉnh và quản lý mạng lưới affiliates phức tạp, rủi ro về việc chia sẻ thông tin khách hàng và kiểm soát chất lượng tiếp thị từ các affiliates.

5.3. Mô hình kinh doanh Agency

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh Agency sẽ tập trung vào cung cấp dịch vụ chuyên môn và tư vấn cho các doanh nghiệp khác. Các Agency thường chuyên về lĩnh vực như: quảng cáo, digital marketing, PR, thiết kế, phát triển web và nhiều lĩnh vực khác.

Mô hình này phù hợp với những doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, cung cấp các dịch vụ cụ thể cho các doanh nghiệp khác đang thiếu chuyên môn và không đủ nguồn lực về Marketing hay kế toán.

Ogilvy & Mather là một agency quảng cáo nổi tiếng, cung cấp dịch vụ truyền thông và quảng cáo cho các khách hàng trên toàn thế giới.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình Agency cung cấp chuyên môn và kỹ năng đặc biệt, tiết kiệm thời gian và nguồn lực cho doanh nghiệp,giúp tập trung vào hoạt động cốt lõi.

Tuy nhiên, trên thương trường có rất nhiều Agency và có sự cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực này, khó khăn trong việc tìm kiếm và duy trì khách hàng, cần đầu tư vào việc xây dựng và duy trì danh tiếng.

5.4. Mô hình kinh doanh thu ẩn

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh thu ẩn tập trung vào việc tạo ra doanh thu từ các nguồn không rõ ràng hoặc không trực tiếp liên quan đến hoạt động kinh doanh chính của một doanh nghiệp. Điều này có thể bao gồm thu nhập từ quảng cáo, đối tác, hoa hồng, hoặc các nguồn thu nhập tài chính khác.

Mô hình này phù hợp với các doanh nghiệp muốn tận dụng các nguồn thu nhập bổ sung mà không liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh chính. Google có một phần lớn doanh thu từ quảng cáo trực tuyến, đóng góp bởi việc hiển thị quảng cáo trên nền tảng tìm kiếm và các dịch vụ khác.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh thu ẩn tăng thêm nguồn thu nhập, giảm áp lực trực tiếp từ hoạt động kinh doanh chính, tạo ra sự ổn định tài chính.

Tuy nhiên mô hình này sẽ gặp khó khăn trong việc theo dõi và quản lý các nguồn thu ẩn, có thể gây mất tập trung khỏi hoạt động kinh doanh chính.

5.5. Mô hình kinh doanh online

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh online tập trung vào việc thực hiện hoạt động kinh doanh chính qua các kênh bán hàng trực tuyến, bao gồm việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ trực tuyến, tiếp thị và giao dịch qua Internet.

Mô hình này phù hợp với  cho các doanh nghiệp muốn mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng thông qua môi trường trực tuyến, đặc biệt là các doanh nghiệp có sản phẩm hoặc dịch vụ phù hợp với việc bán trực tuyến.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình này giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng toàn cầu, chi phí thấp hơn so với mô hình truyền thống, dễ dàng theo dõi và phân tích dữ liệu khách hàng.

Cũng tương tự như các mô hình khách, kinh doanh online phải cạnh tranh gay gắt, yêu cầu kiến thức về công nghệ và quản lý môi trường trực tuyến.

5.6. Mô hình đăng ký kinh doanh

1 - Đặc điểm

Mô hình đăng ký kinh doanh tập trung vào việc cung cấp dịch vụ đăng ký và quản lý các thủ tục pháp lý liên quan đến thành lập và hoạt động doanh nghiệp.

LegalZoom là một công ty đăng ký kinh doanh trực tuyến phổ biến, cung cấp dịch vụ đăng ký doanh nghiệp và tư vấn pháp lý.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình này cung cấp tiện ích và giảm bớt gánh nặng pháp lý cho các doanh nghiệp, giúp tiết kiệm thời gian và nỗ lực.

Tuy nhiên, mô hình đăng ký doanh nghiệp gặp phải sự cạnh tranh trong lĩnh vực này, giá cả cạnh tranh và cần đầu tư vào quảng cáo và tiếp thị để tạo dựng thương hiệu.

5.7. Mô hình kinh doanh nhượng quyền thương hiệu

1 - Đặc điểm

Với mô hình kinh doanh này, bên nhượng quyền sẽ cung cấp cho bên được nhượng quyền giấy phép kinh doanh, tài liệu đào tạo… Bên được nhượng quyền sẽ trả tiền bản quyền để lấy tên thương hiệu và bán sản phẩm/ dịch vụ của bên nhượng quyền. Bên nhượng quyền có thể nhận phần trăm doanh thu tùy thỏa thuận 2 bên. 

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh nhượng quyền giúp doanh nghiệp nhanh chóng mở rộng thị thường nhờ thương hiệu đã được xây dựng, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm từ chủ thương hiệu.

5.8. Mô hình kinh doanh cho thuê

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh cho thuê này tập trung vào việc cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho thuê thay vì bán trực tiếp. Khách hàng trả phí thuê để sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ trong một khoảng thời gian cụ thể.

Mô hình này phù hợp cho các doanh nghiệp có xe hơi, chung cư, nhà xưởng riêng và muốn cho bên thứ ba thuê để du lịch, nhà ở, làm văn phòng. Airbnb là doanh nghiệp kinh doanh cho thuê căn hộ và nhà nghỉ phổ biến trên toàn cầu. Netflix cung cấp dịch vụ cho thuê phim và chương trình truyền hình trực tuyến.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh cho thuê sẽ tạo nguồn thu thường xuyên từ việc cho thuê, giảm áp lực tài chính ban đầu và đa dạng hóa nguồn thu nhập. Tuy nhiên, mô hình này cũng có rủi ro về việc bảo trì và sửa chữa sản phẩm, cần quản lý tình trạng sản phẩm để đảm bảo chất lượng cho khách hàng thuê.

5.9. Mô hình kinh doanh môi giới

1 - Đặc điểm

Doanh nghiệp theo mô hình kinh doanh môi giới sẽ đóng vai trò trung gian giữa người mua và người bán, cung cấp các dịch vụ liên quan đến việc kết nối và tạo ra các giao dịch giữa hai bên. Các doanh nghiệp trong vai trò môi giới nhận được một khoản hoa hồng nếu thương vụ thành công. Mô hình này hiện đang được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh môi giới tạo một nền tảng giao dịch an toàn và đáng tin cậy, tận dụng phần trăm hoa hồng hoặc phí từ giao dịch và có thể phát triển một cộng đồng người dùng lớn.

Tuy nhiên, doanh nghiệp theo mô hình này cần phải đầu tư lớn vào hệ thống và công nghệ để tạo ra một nền tảng môi giới hiệu quả, đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt và thách thức trong việc xây dựng lòng tin từ người dùng.

5.10. Mô hình kinh doanh trả phí Freemium

1 - Đặc điểm

Mô hình kinh doanh trả phí Freemium cung cấp một phiên bản cơ bản của sản phẩm hoặc dịch vụ miễn phí. Để sử dụng những tính năng hoặc phiên bản cao cấp hơn, người dùng cần trả một khoản phí nhất định. 

Mô hình này thích hợp cho các doanh nghiệp trong ngành công nghệ, ứng dụng di động và nền tảng trực tuyến có khả năng tạo ra các tính năng và phiên bản nâng cấp. Dropbox, LinkedIn, và Spotify là những thương hiệu lớn áp dụng mô hình kinh doanh trả phí Freemium.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh trả phí Freemium giúp thu hút một lượng lớn người dùng miễn phí, tạo cơ hội để người dùng trải nghiệm sản phẩm trước khi quyết định nâng cấp, và tạo nguồn thu từ nhóm người dùng sẵn sàng trả phí cho tính năng cao cấp.

Tuy nhiên, mô hình này đòi hỏi xác định một giá trị hấp dẫn trong phiên bản miễn phí để kích thích người dùng nâng cấp, đối mặt với thách thức trong việc chuyển đổi người dùng miễn phí thành khách hàng trả phí.

5.11. Mô hình kinh doanh 1 đổi 1

1 - Đặc điểm

Mô hình 1 đổi 1 là sự kết hợp giữa mô hình lợi nhuận và phi lợi nhuận.Trong đó, mô hình phi lợi nhuận chính là kích thích khách mua hàng, giúp công ty có lợi nhuận và phát triển bền vững.

Mô hình này được thương hiệu giày TOMS ứng dụng thành công. Khách mua 1 đôi giày sẽ được tặng 1 đôi khác. Đôi giày được tặng sẽ trao gửi đến trẻ em nghèo trên thế giới. Khách hàng của TOMS đã rất thích thú với hình thức này vì vừa mua được giày ưng ý vừa được tham gia hoạt động cộng đồng ý nghĩa.  

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh 1 đổi 1 mang đến những trải nghiệm mua sắm thích thú vì người tiêu dùng nào cũng thích nhận quà miễn phí. Nhờ đó, doanh nghiệp dễ dàng thu hút nhóm khách hàng mới, vừa giữ chân khách hàng cũ. 

Tuy nhiên, mô hình này đòi hỏi doanh nghiệp phải tính toán cẩn thận để tránh bị lỗ. Món quà vừa phải đủ sức hấp dẫn, hữu ích với khách hàng nhưng phải đảm bảo chi phí để tối đa lợi nhuận nhất. 

5.12. Mô hình kinh doanh E - Commerce Thương mại điện tử

1 - Đặc điểm

Doanh nghiệp theo mô hình kinh doanh E - Commerce tập trung vào việc tiếp thị, bán hàng và giao dịch sản phẩm hoặc dịch vụ của 1 doanh nghiệp khác trên các sàn thương mại điện tử, website hoặc ứng dụng di động. Amazon, Alibaba, và Lazada là những thương hiệu lớn áp dụng mô hình kinh doanh thương mại điện tử.

2 - Ưu/ nhược điểm

Mô hình kinh doanh này cho phép doanh nghiệp mở rộng phạm vi kinh doanh đến một khách hàng tiềm năng rộng lớn, giảm chi phí vận hành so với cửa hàng vật lý, cung cấp tính tiện lợi và trải nghiệm mua sắm linh hoạt cho khách hàng.

Đối mặt với sự cạnh tranh dữ dội trong không gian thương mại điện tử, đòi hỏi đầu tư vào hạ tầng công nghệ và quản lý quá trình đặt hàng và giao hàng hiệu quả.

Trên đây là những mô hình kinh doanh phổ biến nhất hiện nay, nếu bạn vẫn đang phân vân chưa biết chọn mô hình kinh doanh nào cho phù hợp thì hãy tham khảo video bản chất gốc của mô hình kinh doanh của Trường doanh nhân HBR để có được cái nhìn khái quát và rõ nhất về xây dựng mô hình kinh doanh nhé 

6. VIDEO Xây dựng mô hình kinh doanh

Việc xây dựng mô hình kinh doanh là yếu tố tất yếu góp phần tạo nên sự thành công cho các công ty trên mọi quy mô, lĩnh vực. Mong rằng sau bài viết này các nhà quản trị sẽ tìm được cách xây dựng mô hình kinh doanh phù hợp cho do