THẾ NÀO LÀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC KINH DOANH? QUY TRÌNH 5 BƯỚC TỐI GIẢN HOẠCH ĐỊNH HIỆU QUẢ

Hoạch định chiến lược kinh doanh là một quá trình quan trọng trong việc xác định hướng đi và đạt được thành công trong kinh doanh. Để thực hiện nó một cách hiệu quả, hãy theo dõi 5 bước tối giản, từ việc xác định mục tiêu cụ thể cho đến việc thiết lập kế hoạch chi tiết. Đọc ngay để tạo ra một chiến lược mạnh mẽ cho sự phát triển kinh doanh của bạn.

1. Thế nào là hoạch định chiến lược kinh doanh?

Hoạch định chiến lược kinh doanh là quá trình lập kế hoạch và xác định hướng đi chi tiết mà một doanh nghiệp hoặc tổ chức kinh doanh sẽ theo đuổi để đạt được mục tiêu và sứ mệnh của mình. Đây là một bộ kế hoạch chi tiết và toàn diện về cách doanh nghiệp sẽ hoạt động trong tương lai để tạo ra giá trị và đảm bảo sự thành công.

Thực tế cho thấy, rất nhiều doanh nghiệp chỉ thực hiện hoạch định chiến lược kinh doanh khi kết quả trả về không tốt hay doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong duy trì ổn định và phát triển.

Theo thống kê của Harvard Business Review, có đến 85% đội ngũ lãnh đạo chỉ dành chưa đến 1 giờ mỗi tháng cho công việc nghiên cứu và thảo luận về chiến lược kinh doanh và khoảng 50 là gần như không dành thời gian cho công việc này. Chính vì vậy, đến khoảng 95% nhân viên không nắm rõ chiến lược kinh doanh của công ty là gì.

Các chuyên gia chiến lược và phân tích thị trường cho rằng, quá trình hoạch định chiến lược kinh doanh cần diễn ra liên tục hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, hàng quý và hàng năm.

Điều này sẽ giúp quá trình kinh doanh đi đúng hướng, đồng thời mau chóng đối phó được với những rủi ro, sai lệch trong kinh doanh để tối ưu hiệu quả một cách tốt nhất.

Hoạch định chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp

XEM THÊM: LẬP KẾ HOẠCH KINH DOANH CẦN DỰA TRÊN NHỮNG CHỈ SỐ NÀO?

2. Vai trò hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty

Hoạch định chiến lược kinh doanh đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển và thành công của một công ty. Dưới đây là những vai trò quan trọng của quá trình này đối với một công ty:

• Xác định hướng đi: Hoạch định chiến lược giúp xác định hướng đi dài hạn của công ty. Nó định rõ mục tiêu, tầm nhìn, và sứ mệnh của công ty, giúp đảm bảo rằng toàn bộ tổ chức đang làm việc với mục tiêu chung

• Tạo sự tập trung: Chiến lược kinh doanh giúp tạo ra sự tập trung và đồng thuận trong công ty. Nó định rõ ưu tiên và ưu tiên các hoạt động và dự án quan trọng để đạt được mục tiêu

• Xác định cơ hội và rủi ro: Quá trình hoạch định chiến lược cho phép công ty đánh giá môi trường kinh doanh và xác định cơ hội mới cũng như rủi ro tiềm ẩn. Điều này giúp công ty tận dụng cơ hội và đối phó với các thách thức một cách hiệu quả

• Tối ưu hóa tài nguyên: Chiến lược kinh doanh giúp công ty xác định nguồn lực cần thiết để đạt được mục tiêu. Điều này bao gồm tài chính, nhân lực, và các nguồn lực khác. Công ty có thể tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và đảm bảo rằng chúng đang được đầu tư vào các hoạt động có giá trị cao nhất

• Định vị thương hiệu trên thị trường: Chiến lược kinh doanh giúp công ty xác định cách nó muốn định vị mình trên thị trường. Nó xác định cách công ty muốn được thị trường biết đến, và cách nó muốn cạnh tranh với các đối thủ

• Đo lường và đánh giá: Hoạch định chiến lược cung cấp một khung làm việc để đo lường và đánh giá hiệu suất của công ty. Nó cho phép công ty theo dõi tiến độ đối với các mục tiêu và thực hiện điều chỉnh khi cần thiết

Vai trò hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty

3. 5 bước hoạch định chiến lược kinh doanh hiệu quả cho doanh nghiệp

Tạo ra một hoạch định chiến lược kinh doanh hiệu quả là chìa khóa để định hình tương lai và thành công của một tổ chức hoặc doanh nghiệp. Chiến lược này không chỉ là một tài liệu hoặc kế hoạch, mà còn là hướng dẫn cho việc ra quyết định và hành động trong tất cả các khía cạnh của hoạt động kinh doanh. 5 bước sau đây chính là cách hoạch định chiến lược kinh doanh tối giản và hiệu quả:

3.1. Thiết lập mục tiêu hoạch định chiến lược kinh doanh

Bước đầu tiên trong quá trình học định chiến lược chính là xây dựng các mục tiêu hoặc mục đích mà công ty mong muốn đạt được trong tương lai. Về cơ bản, các mục tiêu này phải mang tính thực tế và được lượng hoá để thể hiện chính xác những gì mà công ty đang mong muốn thu được.

Trong quá trình hoạch định chiến lược, các mục tiêu đặc biệt quan trọng không thể bỏ qua là:

• Doanh thu

• Lợi nhuận

• Thị phần 

• Tái đầu tư

Đồng thời, những yếu tố cần chú ý đến trong quá trình thiết lập mục tiêu chính là nguyện vọng của cổ đông, có khả năng tài chính và cơ hội.

XEM THÊM: CÔNG THỨC THIẾT LẬP, ÁM THỊ VÀ HOÀN THÀNH MỤC TIÊU

3.2. Đánh giá thực trạng

Tiếp theo, trong các bước hoạch định chiến lược kinh doanh chính là đánh giá về thực trạng. Về bản chất, khi đánh giá cần chú ý đến 2 lĩnh vực chính là:

• Đánh giá về môi trường kinh doanh: Cần nghiên cứu môi trường kinh doanh để đánh giá xem yếu tố nào trong môi trường hiện tại đang là nguy cơ hay cơ hội cho mục tiêu và chiến lược của công ty. Đánh giá môi trường kinh doanh thông qua các yếu tố chính bao gồm kinh tế, các sự kiện chính trị, công nghệ, áp lực thị trường, quan hệ và xã hội

• Đánh giá nội lực: Phân tích đầy đủ những điểm mạnh và điểm yếu của công ty về các mặt như quản lý, marketing, tài chính, hoạt động sản xuất, nghiên cứu và phát triển sản phẩm

Đánh giá thực trạng trong hoạch định chiến lược kinh doanh

3.3. Xây dựng chiến lược

Sau khi hoàn thành các bước đánh giá, nhà hoạch định sẽ bước sang giai đoạn lựa chọn và để có được lựa chọn chính xác, các biến nội lực và biến khách quan đều cần quan tâm đến. 

Sự lựa chọn thông thường sẽ đến từ tất cả các thông tin liên quan đến đánh giá của quá trình hoạch định. Tuy nhiên, để có được sự lựa chọn hoàn hảo nhất, mỗi dự án cần phải được xem xét theo các nguồn như chi phí, sử dụng các nguồn lực khan hiếm, thời gian, tiến độ và liên quan đến khả năng chi trả.

Quá trình xây dựng chiến lược cần đội ngũ lãnh đạo có tầm nhìn đủ sâu và rộng để đưa đến được một hướng đi đúng đắn, linh hoạt trong cơ chế thị trường. Và để thực hiện được điều này, khoá học xây dựng chiến lược và lập kế hoạch kinh doanh của Trường Doanh Nhân HBR sẽ giúp các chủ doanh nghiệp tối ưu được giai đoạn này.

3.4. Chuẩn bị và thực hiện kế hoạch chiến lược

Khi bước vào giai đoạn chuẩn bị và thực hiện kế hoạch chiến lược sẽ bao gồm 2 quá trình khác nhau nhưng có liên quan mật thiết tới nhau như sau:

• Giai đoạn tổ chức: Giai đoạn này đòi hỏi sự tập trung vào việc tổ chức và sắp xếp các nguồn lực cũng như con người của tổ chức. Điều quan trọng là đảm bảo rằng nguồn nhân lực và tài sản vật lý có sẵn được sử dụng một cách hiệu quả để thực hiện chiến lược đã được chọn. Điều này bao gồm việc xác định nguồn nhân lực cần thiết, phân công nhiệm vụ và trách nhiệm, và tạo ra môi trường làm việc thúc đẩy hiệu suất và đổi mới

• Giai đoạn chính sách: Tại giai đoạn này, tổ chức cần phát triển và thực hiện các chính sách và quy tắc cụ thể để hỗ trợ và củng cố chiến lược đã chọn. Điều này có thể bao gồm việc xây dựng các chính sách liên quan đến tài chính, nhân sự, quản lý dự án, hoặc bất kỳ khía cạnh nào khác liên quan đến việc thực hiện chiến lược. Chính sách cần phải được thiết lập một cách cẩn thận và chi tiết để đảm bảo rằng mọi người trong tổ chức hiểu và tuân thủ những nguyên tắc và quy tắc đã đặt ra

3.5. Đánh giá và kiểm soát kế hoạch

Trong giai đoạn đánh giá và kiểm soát kế hoạch chiến lược, quản lý chiến lược kinh doanh và chủ doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng lựa chọn chiến lược của họ phù hợp với mục tiêu và hướng đi của doanh nghiệp. Đây là giai đoạn quan trọng để kiểm soát và đánh giá quy mô của chiến lược, đồng thời cung cấp thông tin cần thiết để điều chỉnh và cải thiện kế hoạch. Quá trình này có một số yếu tố quan trọng như sau:

• Kiểm soát dự toán: Giai đoạn này đòi hỏi việc so sánh giữa dự toán ban đầu và kết quả thực tế. Nhà quản lý và doanh nghiệp cần xem xét liệu dự toán đã thể hiện đúng sự tiến triển và kết quả của chiến lược hay không. Nếu có sự sai lệch, cần phải xác định nguyên nhân và điều chỉnh dự toán cho phù hợp

• Kiểm soát quy mô: Quản lý chiến lược cần xác định xem liệu quy mô của chiến lược có phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp hay không. Có thể cần điều chỉnh quy mô chiến lược để đảm bảo rằng nó phù hợp với tình hình thị trường và tài nguyên có sẵn

• Đánh giá hiệu suất: Giai đoạn này đòi hỏi việc đánh giá hiệu suất của chiến lược. Những chỉ số quan trọng như lợi nhuận, tỷ suất sinh lời, hoặc thị phần cần được theo dõi để xác định xem chiến lược có đạt được kết quả dự kiến hay không

• Điều chỉnh và cải thiện: Dựa trên thông tin từ quá trình đánh giá và kiểm soát, doanh nghiệp cần điều chỉnh chiến lược và kế hoạch của mình. Điều này có thể bao gồm việc thay đổi mục tiêu, điều chỉnh nguồn lực, hoặc thậm chí là thay đổi hướng đi của chiến lược nếu cần thiết

Giai đoạn đánh giá và kiểm soát kế hoạch chiến lược là quá trình quan trọng để đảm bảo rằng chiến lược không chỉ phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp mà còn có khả năng thích nghi với sự biến đổi của môi trường kinh doanh. Điều này giúp đảm bảo sự bền vững và thành công của chiến lược kinh doanh trong dài hạn.

Đánh giá và kiểm soát trong hoạch định chiến lược kinh doanh

XEM THÊM: BÍ MẬT NÂNG CAO HIỆU SUẤT CỦA NHÂN SỰ

4. Nguyên nhân thất bại của nhiều chiến lược hoạch định kế hoạch kinh doanh

Nguyên nhân thất bại của nhiều chiến lược hoạch định kế hoạch kinh doanh có thể bắt nguồn từ những yếu tố khác nhau. Do đó, việc hiểu và tránh chúng có thể giúp doanh nghiệp thực hiện chiến lược một cách hiệu quả hơn. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Thiếu linh hoạt và thích ứng: Môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng, và nhiều chiến lược bị thất bại do thiếu khả năng thích nghi với sự biến đổi. Một chiến lược kinh doanh tốt cần phải linh hoạt và có khả năng thay đổi khi cần thiết để đối phó với sự thay đổi của thị trường

• Thiếu tương tác và phản hồi: Nhiều chiến lược kinh doanh thất bại do không có cơ chế tương tác và phản hồi đủ mạnh. Điều này dẫn đến việc không nhận biết kịp thời các vấn đề và cơ hội mới

• Không xác định rõ ràng mục tiêu: Khi mục tiêu không được xác định rõ ràng hoặc quá mơ hồ, các thành viên trong tổ chức khó có thể thực hiện và đánh giá chiến lược một cách hiệu quả

• Thiếu nguồn lực: Chiến lược kinh doanh thất bại nếu không có đủ nguồn lực (tài chính, nhân lực, vật lực) để thực hiện nó. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các dự án hoặc mục tiêu đòi hỏi đầu tư lớn

• Không tập trung vào giá trị khách hàng: Một chiến lược kinh doanh hiệu quả phải tập trung vào việc cung cấp giá trị cho khách hàng. Thất bại xảy ra khi chiến lược bị tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn mà không quan tâm đến nỗi đau, nhu cầu và mong muốn của khách hàng

• Không đo lường và đánh giá hiệu suất: Nếu không có cách để đo lường và đánh giá hiệu suất, bạn sẽ không biết liệu chiến lược đang thành công hay thất bại. Điều này cản trở khả năng điều chỉnh và cải thiện

• Thiếu cam kết: Một chiến lược kinh doanh đòi hỏi sự cam kết từ toàn bộ tổ chức. Nếu không có sự hỗ trợ và cam kết từ tất cả các cấp độ và nhân viên, chiến lược có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện

• Không học hỏi từ kinh nghiệm: Thất bại có thể xảy ra khi tổ chức không học hỏi từ những sai lầm và thất bại trong quá khứ và không điều chỉnh chiến lược dựa trên kinh nghiệm đó

Để đảm bảo một chiến lược hoạch định kế hoạch kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp cần phải cân nhắc kỹ lưỡng, tập trung vào khả năng thích nghi và đảm bảo rằng nó được xây dựng dựa trên nền tảng mục tiêu rõ ràng và giá trị khách hàng.

XEM THÊM: CHIẾN LƯỢC KINH DOANH LỰA CHỌN ĐÚNG CÁCH

5. Bài học từ hoạch định chiến lược kinh doanh từ Kodak

Trong vài thập kỷ trước, Kodak là một thương hiệu kiểm soát 70% thị phần máy ảnh phim tại Mỹ. Tuy nhiên, sau khi cơn lốc “kỹ thuật số” quét qua nhanh chóng, Kodak trở thành một ví dụ về việc hoạch định chiến lược kinh doanh thất bại.

Năm 1975, một kỹ sư tên là Steve Sasson tại Kodak đã phát minh ra máy ảnh số đầu tiên. Điều này chứng tỏ rằng Kodak đã có kiến thức và khả năng để tiếp tục phát triển công nghệ số. Tuy nhiên, họ không thực hiện kế hoạch triển khai máy ảnh số này một cách đầy đủ và sớm đủ, giúp họ thống trị thị trường máy ảnh số khi nó phát triển.

Kodak đã mua lại trang web chia sẻ ảnh trực tuyến Ofoto vào năm 2001. Tuy nhiên, họ không thể hiện khả năng thích nghi với xu hướng chia sẻ ảnh trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook. Kodak đã bán trang web này cho Shutterfly vào năm 2012, trong khi Facebook đã mua lại Instagram, một ứng dụng chia sẻ ảnh, với giá 1 tỷ USD.

Một lý do chính khiến Kodak không thể thích nghi là họ không thay đổi mô hình kinh doanh chính của họ từ việc bán phim ảnh truyền thống. Trong khi thế giới chuyển sang ảnh kỹ thuật số và điện thoại thông minh có tích hợp máy ảnh, Kodak vẫn tập trung vào sản phẩm cốt lõi của họ, dù đã thực hiện một số bước hướng tới công nghệ số.

Kodak không muốn từ bỏ thị trường máy ảnh phim và từ chối thừa nhận tiềm năng của ảnh kỹ thuật số như một ngành kinh doanh mới. Họ thấy ảnh kỹ thuật số là mối đe dọa hơn là cơ hội, và duy trì niềm tin rằng nó chỉ là một phần hỗ trợ cho việc in ấn truyền thống. Họ còn thua cuộc khi không phát triển và sản xuất máy ảnh số riêng, mà thay vào đó, dựa vào các nhà sản xuất OEM. Sự thiếu hiện diện trong công nghệ cảm biến và xử lý hình ảnh khiến họ tỏ ra không cạnh tranh khi cuộc đua kỹ thuật số bắt đầu.

Một phần lý do tạo nên sự sai lầm này có thể là sự bảo thủ và sự kiên định trong việc giữ vững mảng kinh doanh đã thành công trong quá khứ và đặc biệt là hoạch định sai chiến lược kinh doanh. Kodak dường như đã bị "đánh bại bởi quá khứ của mình" và không đủ sẵn sàng để nhìn về phía trước.

Bài học trong hoạch định chiến lược kinh doanh của Kodak

6. Khi hoạch định chiến lược kinh doanh cần lưu ý điều gì? 

Mọi doanh nghiệp khi tiến hành quy trình hoạch định chiến lược kinh doanh đều có thể đối diện với nhiều khó khăn. Vì vậy, để đảm bảo rằng những kế hoạch này được triển khai một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần xem xét một số vấn đề sau:

• Sử dụng ứng dụng quản lý công việc và phần mềm hỗ trợ phân tích để tiết kiệm thời gian và đảm bảo sự chính xác. Đồng thời, có sẵn nguồn tư vấn và tham khảo phù hợp giúp cải thiện kế hoạch

• Phân bổ nguồn lực, quyết định về ngân sách, nhân sự, và đầu tư vào sản phẩm, tùy thuộc vào mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp

• Đề xuất kế hoạch dự phòng cho chiến lược cũng như tạo dựng nguồn vốn dự phòng. Điều này giúp thích nghi nhanh chóng và thay đổi kế hoạch khi gặp sự cố hoặc nguy cơ

• Trong từng chiến lược, doanh nghiệp cần tối ưu hóa sử dụng nguồn lực, đánh giá thực trạng và theo dõi xu hướng thị trường. Đảm bảo tính linh hoạt để thích nghi với tất cả các hướng dẫn trong quá trình thực hiện

• Người đứng đầu mỗi chiến lược cần có tầm nhìn, sự nhạy bén và sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp

7. Kết luận

Trong bài viết này, Trường Doanh Nhân HBR đã trình bày một cái nhìn tổng quan về hoạch định chiến lược kinh doanh và cung cấp cho độc giả một quy trình 5 bước tối giản nhưng hiệu quả. Bằng cách xác định mục tiêu, phân tích môi trường, xác định chiến lược, lập kế hoạch hành động, và thực hiện đánh giá, doanh nghiệp có thể dễ dàng bắt đầu xây dựng một chiến lược kinh doanh thành công. Đừng ngần ngại bắt tay vào công việc và áp dụng quy trình này để định hình tương lai và sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp của bạn.