GIẢI MÃ TÍNH KHOA HỌC VÀ NGHỆ THUẬT CỦA QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP - LỜI KHUYÊN CHO CÁC SẾP

Trong quản trị, sự kết hợp giữa tính khoa học và nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu quả và phát triển bền vững. Khi ứng dụng linh hoạt cả lý thuyết khoa học và kỹ năng nghệ thuật, các nhà quản trị có thể giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, đồng thời duy trì sự chính xác và hiệu quả trong mọi quyết định. Hãy cùng Trường Doanh Nhân HBR khám phá cách kết hợp này để nâng cao năng lực quản trị và dẫn dắt doanh nghiệp vươn tới thành công.

1. Quản trị là gì?

Quản trị là một khái niệm có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau, và hiện nay, vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất về nó. Tuy nhiên, để có cái nhìn tổng quan, chúng ta có thể tham khảo những quan điểm của các chuyên gia trong và ngoài nước. Mỗi quan điểm sẽ mang lại một góc nhìn riêng biệt, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất và tầm quan trọng của quản trị trong môi trường doanh nghiệp hiện đại.

• Peter Drucker: Được coi là "cha đẻ của quản trị học hiện đại", Drucker nhấn mạnh rằng quản trị chủ yếu là làm sao để nâng cao hiệu quả công việc của người khác, qua đó đạt được mục tiêu chung của tổ chức.
• Henry Fayol: Fayol, một trong những người tiên phong trong lĩnh vực quản trị học, đã mô tả quản trị như một quá trình bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp và kiểm soát.
• Max Weber: Weber, nhà xã hội học nổi tiếng, đã đưa ra khái niệm "quản trị biên chế", nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý dựa trên các nguyên tắc chính quy, quy tắc và quy trình rõ ràng.

Dựa vào những quan điểm trên, Mr. Tony Dzung, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HBR Holdings, đã đưa ra khái niệm về quản trị là: “Quản trị là quá trình tổ chức và điều hành một đơn vị hoặc doanh nghiệp để đạt được mục tiêu một cách tối ưu. Cốt lõi của quản trị bao gồm các chức năng như lãnh đạo, lập kế hoạch, kiểm soát và đánh giá, tất cả đều nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.”

2. Tính khoa học của quản trị

Quản trị là một hoạt động mang bản chất khoa học. Khoa học quản trị là tập hợp kiến thức được tích lũy qua nhiều năm và kế thừa thành quả từ các ngành khoa học khác nhau như kinh tế học, xã hội học, tâm lý học, toán học,...

Khoa học quản trị trang bị cho nhà quản trị khả năng tư duy hệ thống để giải quyết các vấn đề phát sinh, áp dụng các phương pháp khoa học và sử dụng công cụ hiệu quả trong quá trình giải quyết vấn đề. Tính khoa học của quản trị được thể hiện qua những yêu cầu sau đây:

2.1. Quản trị đảm bảo sự phù hợp với sự vận động của các quy luật khách quan

Việc quản trị doanh nghiệp đòi hỏi phải dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về các quy luật tự nhiên và xã hội, cả chung và riêng. Nếu chiến lược và hoạt động của doanh nghiệp đi ngược lại với những quy luật phát triển tự nhiên, có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực. 

Trong trường hợp nhẹ, doanh nghiệp sẽ phải gánh chịu các chi phí nhân lực và vật lực không cần thiết. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, điều này có thể dẫn đến khủng hoảng và thậm chí là phá sản.

2.2. Quản trị cần sử dụng các phương pháp và kỹ thuật quản trị

Đó là những phương pháp mà nhà quản trị áp dụng để thực hiện các nhiệm vụ như: xây dựng chiến lược phát triển và đào tạo đội ngũ, thiết kế quy trình thực hiện các hoạt động và phối hợp công việc giữa các nhóm/đội trong doanh nghiệp, thiết lập quy trình kiểm tra và giám sát việc thực hiện nhiệm vụ tại từng khâu trong quá trình sản xuất và kinh doanh, cũng như quản lý công việc tại các vị trí khác nhau.

2.3. Quản trị phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của doanh nghiệp trong từng giai đoạn cụ thể

Điều này yêu cầu các nhà quản trị vừa kiên định với các nguyên tắc, vừa phải hiểu rõ đặc thù, điểm mạnh và mong muốn của từng cá nhân hay tổ chức để linh hoạt áp dụng các phương pháp, hình thức và kỹ năng quản trị phù hợp với điều kiện thực tế ở mỗi giai đoạn cụ thể. Mỗi giai đoạn đều có những khó khăn, thách thức riêng và mục tiêu của từng giai đoạn cũng có sự khác biệt.

3. Tính nghệ thuật của quản trị

Mr. Tony Dzung khẳng định: “Nghệ thuật quản trị là tập hợp các kỹ năng, phương pháp, bí quyết và khả năng "biết làm thế nào" để đạt được mục tiêu với hiệu quả tối ưu.”

Nếu khoa học quản trị là sự hiểu biết về kiến thức có hệ thống, thì nghệ thuật quản trị là quá trình tinh chỉnh và áp dụng kiến thức vào thực tế, sao cho phù hợp với từng lĩnh vực và tình huống cụ thể. 

Vì vậy, nghệ thuật quản trị luôn gắn liền với những tình huống thực tế và các trường hợp cụ thể. Nghệ thuật quản trị thường thể hiện rõ trong một số lĩnh vực như:

3.1. Nghệ thuật sử dụng người

Khổng Tử từng dạy: "Dụng nhân như dụng mộc", nghĩa là mỗi người có những ưu điểm và nhược điểm riêng biệt. Nếu biết cách sử dụng đúng, ai cũng có thể đóng góp tích cực và mang lại giá trị lớn cho tổ chức, xã hội và cộng đồng. 

Điều này đòi hỏi nhà quản trị phải hiểu rõ đặc điểm tâm lý và khả năng của từng cá nhân, từ đó phân công công việc phù hợp với mỗi người. Chỉ khi đó, mỗi cá nhân mới có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình và đóng góp hiệu quả cho sự phát triển chung của tập thể.

3.2. Nghệ thuật giáo dục con người

Trong quá trình giáo dục, người ta thường sử dụng các phương pháp như khen ngợi, phê bình, thuyết phục, tự phê bình, khen thưởng và kỷ luật... Tuy nhiên, việc chọn lựa phương pháp nào, áp dụng biện pháp gì, mức độ như thế nào, và thực hiện ở đâu, khi nào là những vấn đề mang tính nghệ thuật. 

Cùng một vấn đề, nhưng mỗi đối tượng cần phải được giải quyết theo cách khác nhau. Nếu không áp dụng đúng phương pháp, không chỉ không thúc đẩy sự phát triển tích cực mà còn có thể làm gia tăng những yếu tố tiêu cực trong tư tưởng và hành vi của họ.

3.3. Nghệ thuật ứng xử 

Nghệ thuật ứng xử thể hiện rõ nhất trong quá trình giao tiếp. Việc lựa chọn lời nói, cách diễn đạt và thái độ phù hợp với người nghe là yếu tố quan trọng trong nghệ thuật ứng xử. Như câu ca dao Việt Nam có nói: “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, đây chính là tư tưởng cơ bản trong việc lựa chọn lời nói sao cho hợp lý và tinh tế. 

Cách nói trực tiếp, nói gợi ý hay nói triết lý đều cần được điều chỉnh phù hợp với trình độ và tâm lý của người nghe. Thái độ tôn trọng, thành ý, khiêm tốn và hoà nhã cũng là những yếu tố quan trọng không thể thiếu trong giao tiếp, tạo nên sự hiệu quả trong việc trao đổi và xây dựng mối quan hệ.

4. Mối liên hệ giữa tính khoa học và nghệ thuật của quản trị

Theo Mr. Tony Dzung cho rằng: “Cả tính khoa học và nghệ thuật trong quản trị đều đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo sự thành công của một doanh nghiệp.”

Hai yếu tố này không chỉ tồn tại song hành mà còn bổ trợ lẫn nhau, giúp nhà quản trị điều hành doanh nghiệp một cách hiệu quả và thích nghi với những thay đổi liên tục trong môi trường kinh doanh. 

Khoa học quản trị cung cấp cho nhà quản trị những kiến thức có hệ thống, các phương pháp nghiên cứu và công cụ cần thiết để giải quyết vấn đề một cách chính xác. Trong khi đó, nghệ thuật quản trị giúp nhà quản trị linh hoạt và sáng tạo trong việc áp dụng các phương pháp vào thực tế, điều chỉnh chiến lược và hành động sao cho phù hợp với từng tình huống cụ thể.

Khoa học quản trị hiện nay không ngừng phát triển, với sự tiến bộ của các nghiên cứu, phương pháp quản lý và công nghệ. Điều này yêu cầu các nhà quản trị phải liên tục cập nhật và áp dụng những kiến thức mới để duy trì hiệu quả công việc. 

Đồng thời, nghệ thuật quản trị cũng không đứng yên mà phải thích ứng với những thay đổi này, đồng hành cùng sự phát triển của doanh nghiệp. Nhà quản trị cần có khả năng kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa các công cụ khoa học và sự khéo léo trong ứng xử, để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả nhất.

Khi một nhà quản trị thành thạo cả hai yếu tố này, doanh nghiệp sẽ vận hành trơn tru, giảm thiểu được những rủi ro không đáng có và tối ưu hóa hiệu suất công việc. Kiến thức chuyên môn vững vàng sẽ giúp ban lãnh đạo đưa ra những chiến lược chính xác, lập kế hoạch hợp lý và triển khai các biện pháp phòng ngừa rủi ro một cách chủ động. 

Nghệ thuật quản trị sẽ giúp xây dựng một môi trường làm việc gắn kết, nơi các mối quan hệ trong doanh nghiệp trở nên chặt chẽ, đồng lòng, sẵn sàng ứng phó với những thử thách và thay đổi không ngừng của thị trường. Chính sự kết hợp hài hòa giữa khoa học và nghệ thuật quản trị sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ duy trì sự ổn định mà còn phát triển bền vững và vượt qua mọi khó khăn.

🔥🔥🔥Khám phá nghệ thuật xây dựng & dẫn dắt đội ngũ đạt hiệu suất tối đa bằng công cụ quản trị nhân sự, kết hợp cùng việc thiết lập phong cách lãnh đạo mang bản sắc cá nhân thông qua khóa đào tạo XÂY DỰNG NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NHÓM:

• Phân biệt sự khác nhau giữa nhà quản lý và nhà lãnh đạo nhằm loại bỏ tình trạng “ngồi ghế lãnh đạo nhưng không làm lãnh đạo”
• Hiểu rõ những năng lực cần có ở một người lãnh đạo thông qua 5 quy tắc mật mã tài lãnh đạo
• Thấu hiểu nhân sự qua MBTI/DISC từ đó xây dựng phong cách lãnh đạo phù hợp với từng nhóm nhân sự cụ thể giúp nhân sự phát huy tối đa tiềm năng, hiệu suất làm việc
• Kim tự tháp 5 cấp độ lãnh đạo giúp xây dựng và phát triển đội nhóm lớn mạnh
• 5 giai đoạn phát triển đội nhóm và phong cách lãnh đạo phù hợp trong từng giai đoạn cụ thể
• Làm chủ các phương pháp đưa ra phản hồi giúp nhân sự cải thiện hiệu suất và nâng cao sự nhiệt huyết trong công việc
• Xây dựng và phát triển văn hóa "HỌC TẬP & ĐÀO TẠO LIÊN TỤC" để đảm bảo tính ổn định của “mạch máu nhân tài” trong tổ chức

5. Ứng dụng tính khoa học và nghệ thuật của quản trị trong thời đại 4.0

Áp dụng tính khoa học và nghệ thuật trong quản trị là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình vận hành, nâng cao hiệu quả và giải quyết các vấn đề phức tạp trong môi trường kinh doanh ngày càng thay đổi. Sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố này không chỉ giúp quản lý doanh nghiệp một cách khoa học mà còn tạo ra sự linh hoạt, sáng tạo trong cách thức lãnh đạo và ứng phó với thách thức thực tế.

5.1. Áp dụng tính khoa học trong quản trị

Tính khoa học của quản trị thể hiện qua việc áp dụng các nguyên lý, lý thuyết và phương pháp có hệ thống, logic, dựa trên dữ liệu và có thể kiểm chứng được để giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định chính xác. Quản trị khoa học giúp tối ưu hóa các quy trình làm việc và cải thiện hiệu quả quản lý thông qua việc áp dụng các công cụ phân tích và dự báo chính xác. Cách thức áp dụng bao gồm các yếu tố sau:

• Hoạch định dựa trên dữ liệu: Sử dụng các công cụ phân tích (như SWOT, PESTEL) để đánh giá môi trường kinh doanh và đưa ra chiến lược phát triển phù hợp. Việc phân tích dữ liệu lịch sử giúp dự báo xu hướng, từ đó lập kế hoạch sản xuất, bán hàng và nhân sự hiệu quả hơn. Các mục tiêu phải tuân thủ tiêu chí SMART để đảm bảo tính khả thi và đo lường được kết quả.
• Tổ chức có hệ thống: Thiết kế cơ cấu tổ chức rõ ràng, xác định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của từng bộ phận và cá nhân. Điều này giúp tối ưu hóa hoạt động, giảm thiểu mâu thuẫn và đảm bảo tính nhất quán trong quy trình công việc. Đồng thời, việc chuẩn hóa các quy trình làm việc (workflows) giúp duy trì hiệu quả và sự đồng bộ trong mọi hoạt động.
• Ra quyết định dựa trên dữ liệu: Quản trị khoa học đòi hỏi việc thu thập và phân tích thông tin, dữ liệu liên quan trước khi đưa ra quyết định quan trọng. Việc sử dụng các mô hình toán học, thống kê hoặc phần mềm hỗ trợ ra quyết định giúp tăng cường tính chính xác và khả năng dự báo trong quá trình quyết định.
• Kiểm soát và đo lường hiệu quả: Xây dựng hệ thống chỉ số đo lường hiệu suất công việc (KPIs) để theo dõi và đánh giá kết quả thực tế so với mục tiêu. Thường xuyên phân tích các sai lệch và nguyên nhân từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời dựa trên cơ sở khoa học.
• Sử dụng công nghệ và công cụ: Áp dụng phần mềm quản lý (ERP, CRM, phần mềm quản lý dự án) để tối ưu hóa các quy trình, và sử dụng công cụ phân tích dữ liệu để hiểu rõ hơn về thị trường, khách hàng và các hoạt động nội bộ. Các công nghệ này không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố tác động đến doanh nghiệp.

5.2. Áp dụng nghệ thuật trong quản trị

Tính nghệ thuật của quản trị thể hiện qua sự nhạy bén, kinh nghiệm, trực giác, kỹ năng mềm, sự sáng tạo và linh hoạt trong việc giải quyết các tình huống phức tạp, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến con người. 

Việc áp dụng nghệ thuật trong quản trị đòi hỏi nhà quản trị phải có khả năng xử lý linh hoạt các tình huống, hiểu và vận dụng tốt kỹ năng lãnh đạo, giao tiếp và xây dựng mối quan hệ. Cách thức áp dụng bao gồm các yếu tố sau:

• Lãnh đạo và truyền cảm hứng: Nhà quản trị cần xây dựng một tầm nhìn hấp dẫn và truyền đạt nó một cách hiệu quả để thu hút và thúc đẩy đội ngũ. Điều này đòi hỏi khả năng vận dụng các phong cách lãnh đạo phù hợp với từng tình huống và đối tượng, tạo động lực cho nhân viên thông qua sự công nhận và môi trường làm việc tích cực.
• Giao tiếp hiệu quả: Lắng nghe chủ động giúp nhà quản trị thấu hiểu những vấn đề, nhu cầu của nhân viên, đối tác và khách hàng. Việc sử dụng ngôn ngữ cơ thể, giọng điệu và từ ngữ phù hợp để truyền đạt thông điệp rõ ràng và thuyết phục là một phần quan trọng của nghệ thuật giao tiếp. Bên cạnh đó, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng là yếu tố then chốt trong quản trị.
• Giải quyết xung đột và đàm phán: Nghệ thuật quản trị còn thể hiện ở khả năng nhận diện sớm các mâu thuẫn tiềm ẩn và xử lý chúng một cách khéo léo, công bằng. Kỹ năng đàm phán hiệu quả giúp đạt được thỏa thuận có lợi cho các bên liên quan mà không làm tổn hại đến mối quan hệ lâu dài.
• Phát triển con người: Nhận diện và khai thác tiềm năng của nhân viên thông qua đào tạo, huấn luyện (coaching), và cố vấn (mentoring) là một phần quan trọng trong nghệ thuật quản trị. Cấp phát công việc phù hợp với năng lực và sở trường của từng nhân viên giúp tối ưu hóa hiệu quả công việc và phát huy tối đa tiềm năng của đội ngũ.
• Thích ứng nhanh với sự thay đổi: Sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng là đặc điểm quan trọng giúp doanh nghiệp vượt qua các thách thức không lường trước.
• Xây dựng văn hóa tổ chức: Định hình và nuôi dưỡng các giá trị cốt lõi, niềm tin và chuẩn mực hành vi tích cực trong tổ chức là một phần quan trọng trong nghệ thuật quản trị. Tạo dựng môi trường làm việc nơi mọi người cảm thấy gắn bó, được tôn trọng và có cơ hội đóng góp sẽ giúp duy trì sự gắn kết và nâng cao hiệu quả công việc.

5.3. Kết hợp tính khoa học và nghệ thuật trong quản trị

Quản trị hiệu quả không thể thiếu sự kết hợp hài hòa giữa khoa học và nghệ thuật. Khoa học cung cấp nền tảng vững chắc với các công cụ, phương pháp và dữ liệu chính xác, trong khi nghệ thuật giúp nhà quản trị linh hoạt áp dụng những yếu tố đó một cách sáng tạo và phù hợp với bối cảnh thực tế, đặc biệt là yếu tố con người.

Ví dụ, dữ liệu (khoa học) có thể cho thấy hiệu suất của một nhân viên đang giảm sút. Tuy nhiên, cách tiếp cận và trao đổi để tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra giải pháp hỗ trợ (như động viên, đào tạo lại, hoặc điều chỉnh công việc) lại đòi hỏi kỹ năng giao tiếp, sự thấu cảm và khéo léo (nghệ thuật).

Một nhà quản trị giỏi là người biết khi nào cần dựa nhiều vào phân tích dữ liệu và quy trình (khoa học), và khi nào cần vận dụng nhiều hơn kinh nghiệm, trực giác và kỹ năng ứng xử (nghệ thuật) để đạt được mục tiêu chung của tổ chức.

Tính khoa học và nghệ thuật của quản trị là hai yếu tố không thể thiếu trong việc vận hành và phát triển một doanh nghiệp. Trong khi tính khoa học cung cấp những công cụ, phương pháp và quy trình có hệ thống giúp tối ưu hóa các quy trình làm việc, nghệ thuật quản trị lại mang đến sự linh hoạt, sáng tạo và khả năng ứng phó hiệu quả với các tình huống thực tế. Sự kết hợp giữa hai yếu tố này không chỉ giúp nhà quản trị ra quyết định chính xác, mà còn tạo ra một môi trường làm việc tích cực, thúc đẩy sự đổi mới và hợp tác trong doanh nghiệp.

Việc áp dụng đồng thời tính khoa học và nghệ thuật trong quản trị không chỉ giúp giải quyết các vấn đề phức tạp mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa các nguồn lực. Chính sự cân bằng và hòa hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa khoa học và nghệ thuật, là chìa khóa giúp doanh nghiệp vượt qua thử thách và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh.