5 CÁCH VƯỢT QUA SỰ MỆT MỎI KHI THAY ĐỔI CHO DOANH NGHIỆP HIỆU QUẢ

Trong bối cảnh thị trường biến động và công nghệ thay đổi không ngừng, nhiều doanh nghiệp rơi vào trạng thái “mệt mỏi khi thay đổi” – khi đội ngũ kiệt sức, mất động lực và niềm tin vào quá trình chuyển mình. Bài viết này HBR chia sẻ 5 cách giúp doanh nghiệp vượt qua sự mệt mỏi khi thay đổi, duy trì tinh thần đổi mới và năng lượng tích cực cho toàn đội ngũ.

Điểm qua nội dung chính:

• Các dấu hiệu mệt mỏi khi thay đổi: căng thẳng tăng cao, giảm động lực, phản kháng thụ động và tỷ lệ nghỉ việc gia tăng.

• 5 cách vượt qua sự mệt mỏi khi thay đổi: Tạo năng lượng thay đổi, hiểu lịch sử thay đổi của đội ngũ, kết nối giá trị cũ – mới, xây dựng an toàn tâm lý và chăm sóc sức khỏe tinh thần.
• Nguyên nhân khiến doanh nghiệp dễ mệt mỏi khi thay đổi: Xuất phát từ tư duy lãnh đạo cảm tính, thay đổi rời rạc, thiếu nguồn lực và tâm lý sợ rủi ro sau thất bại.

1. Các dấu hiệu mệt mỏi khi thay đổi trong doanh nghiệp

Trong quá trình chuyển đổi, đặc biệt là khi doanh nghiệp phải liên tục thích nghi với thị trường, công nghệ và mô hình quản trị mới, nhiều lãnh đạo và đội ngũ nhân sự rơi vào trạng thái “mệt mỏi vì thay đổi”. 

Đây là hiện tượng phổ biến trong các tổ chức đang phát triển, thể hiện qua sự kiệt sức tinh thần, giảm động lực và phản kháng thụ động trước những cải tiến mới. Dưới đây là những dấu hiệu rõ ràng giúp doanh nghiệp nhận diện tình trạng này:

1 - Căng thẳng gia tăng và khó khăn trong việc ra quyết định

Khi doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thay đổi cùng lúc – từ chiến lược kinh doanh, cơ cấu tổ chức đến hệ thống công nghệ – các nhà quản lý dễ rơi vào trạng thái quá tải thông tin. 

Họ cảm thấy áp lực khi phải ra quyết định nhanh, trong khi nguồn lực và thời gian lại hạn chế. Điều này khiến quá trình điều hành thiếu nhất quán, dẫn đến những quyết định mang tính đối phó thay vì chiến lược.

2 - Cảm giác choáng ngợp và kiệt sức trong đội ngũ

Nhân sự cảm thấy không kịp thích nghi với tốc độ thay đổi của tổ chức, đặc biệt khi không được giải thích rõ ràng về mục tiêu hoặc lộ trình thay đổi. Họ bắt đầu xuất hiện các biểu hiện như mất tập trung, giảm hiệu quả công việc, hoặc thậm chí muốn rút lui. Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, điều này dễ gây đình trệ hoạt động vì đội ngũ vốn đã mỏng và đa nhiệm.

3 - Giảm động lực, sự gắn kết và năng suất làm việc

Khi thay đổi diễn ra liên tục nhưng thiếu định hướng hoặc không mang lại kết quả rõ ràng, nhân viên bắt đầu mất niềm tin vào lãnh đạo. Sự nhiệt huyết ban đầu dần biến mất, thay vào đó là tâm lý “làm cho xong việc”. Năng suất và tinh thần đồng đội sụt giảm, kéo theo hiệu suất toàn doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

4 - Sự phản kháng ngầm đối với các sáng kiến mới

Một biểu hiện đặc trưng của “mệt mỏi khi thay đổi” là sự phản kháng thụ động – nhân viên không công khai chống đối, nhưng thiếu hợp tác, chậm triển khai hoặc trì hoãn công việc. Khi tinh thần “không muốn thay đổi nữa” lan rộng, mọi nỗ lực cải tiến, chuyển đổi số hay tái cấu trúc đều gặp trở ngại.

5 - Tỷ lệ nghỉ việc và vắng mặt tăng cao

Khi áp lực kéo dài mà không được giải tỏa, nhân viên có xu hướng nghỉ việc để tìm môi trường ổn định hơn hoặc thường xuyên vắng mặt vì lý do sức khỏe tinh thần. Đây là tín hiệu cảnh báo mạnh mẽ rằng doanh nghiệp đang thay đổi quá nhanh hoặc thiếu chiến lược quản trị con người trong quá trình thay đổi.

Tóm lại, “mệt mỏi khi thay đổi” không chỉ là vấn đề cảm xúc cá nhân, mà là dấu hiệu cảnh báo rủi ro tổ chức. Doanh nghiệp cần nhận diện sớm để có chiến lược truyền thông nội bộ, đào tạo và hỗ trợ phù hợp, đảm bảo quá trình thay đổi diễn ra bền vững và hiệu quả.

2. 5 cách để vượt qua sự mệt mỏi khi thay đổi

Theo nhiều nghiên cứu, có tới 50–70% nỗ lực thay đổi trong doanh nghiệp thất bại, không phải vì chiến lược sai, mà bởi con người kiệt sức trong quá trình thay đổi. Sự mệt mỏi này làm giảm động lực, hiệu suất và khiến đội ngũ mất niềm tin vào tầm nhìn chung.

Để giúp doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này, các nhà lãnh đạo cần không chỉ quản lý sự thay đổi, mà còn truyền cảm hứng và dẫn dắt quá trình chuyển hóa. Dưới đây là 5 cách giúp doanh nghiệp và đội ngũ vượt qua sự mệt mỏi khi thay đổi một cách bền vững và hiệu quả.

2.1. Trở thành người tạo ra “năng lượng thay đổi” trong tổ chức

Thay vì chỉ tập trung “chống mệt mỏi”, nhà lãnh đạo cần chuyển hóa năng lượng tiêu cực thành động lực phát triển. Điều này bắt đầu từ việc giúp nhân viên hiểu rõ mục tiêu của thay đổi và thấy được ý nghĩa tích cực của sự chuyển mình đối với tương lai doanh nghiệp.
Một nhà lãnh đạo hiệu quả không chỉ ra lệnh thay đổi, mà tạo ra tinh thần học hỏi và sự hứng khởi với cái mới. Khi đội ngũ cảm thấy mình đang tham gia vào điều lớn hơn chính họ, họ sẽ đón nhận thay đổi với tâm thế chủ động thay vì bị ép buộc.

Gợi ý hành động:

• Tổ chức các buổi chia sẻ tầm nhìn, lý do thay đổi và giá trị mang lại.
• Ghi nhận, tuyên dương những cá nhân tích cực thích nghi.
• Biến thay đổi thành hành trình học hỏi và phát triển thay vì mệnh lệnh hành chính.

Trong bối cảnh doanh nghiệp liên tục thay đổi để thích nghi, vai trò của người lãnh đạo không chỉ là điều hành, mà là truyền cảm hứng, tạo năng lượng và dẫn dắt đội ngũ cùng vượt qua giai đoạn chuyển hóa. Một nhà lãnh đạo giỏi không ngừng hỏi: “Làm sao để đội ngũ của tôi vẫn giữ được nhiệt huyết, niềm tin và tinh thần đổi mới dù đang đối mặt với áp lực thay đổi?”

Nếu bạn cũng đang đi tìm câu trả lời đó, khóa học “XÂY DỰNG NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO ĐỘI NHÓM & KIẾN TẠO VĂN HÓA DOANH NGHIỆP” của Trường Doanh Nhân HBR chính là bước khởi đầu bạn cần.
Khóa học giúp nhà lãnh đạo:

• Hiểu và làm chủ “năng lượng thay đổi” trong tổ chức.
• Biết cách truyền cảm hứng, kết nối đội ngũ và xây dựng niềm tin bền vững.
• Kiến tạo văn hóa doanh nghiệp tích cực – nơi mọi thành viên chủ động, học hỏi và phát triển cùng tổ chức.

Đăng ký ngay hôm nay để cùng HBR chuyển hóa tư duy lãnh đạo, tái tạo năng lượng đội ngũ và kiến tạo văn hóa bền vững!

2.2. Hiểu và cân nhắc “lịch sử thay đổi” của đội ngũ

Mỗi doanh nghiệp đều có “lịch sử thay đổi” riêng – những trải nghiệm cũ ảnh hưởng mạnh đến thái độ của nhân viên với thay đổi mới. Nếu trước đó tổ chức từng thay đổi thất bại hoặc triển khai dồn dập, nhân viên có xu hướng mất niềm tin và mệt mỏi.

Nhà lãnh đạo cần đánh giá xem đội ngũ đang ở đâu trong chu kỳ thay đổi: đã sẵn sàng, đang hoài nghi, hay đang phản kháng? Từ đó điều chỉnh tốc độ, mức độ và cách truyền thông cho phù hợp.

Gợi ý hành động:

• Lắng nghe phản hồi từ nhân viên trước khi triển khai sáng kiến mới.
• Giảm tải những thay đổi không cần thiết, tập trung vào những thay đổi thật sự tạo giá trị.
• Đảm bảo mỗi thay đổi đi kèm với nguồn lực, đào tạo và hỗ trợ phù hợp.

2.3. Kết nối “cái mới” với “giá trị cũ” để tạo cảm giác an toàn

Nhiều người sợ thay đổi không phải vì họ ngại học cái mới, mà vì họ sợ đánh mất giá trị và công sức đã gây dựng. Nhà lãnh đạo khôn ngoan biết duy trì những gì vẫn còn hiệu quả trong quá khứ, đồng thời chỉ ra lợi ích cụ thể của điều mới.
Điều này giúp đội ngũ hiểu rằng thay đổi không phải là “phủ nhận cái cũ”, mà là nâng cấp và phát triển nó lên tầm cao hơn.

Gợi ý hành động:

• Khi ra mắt sáng kiến mới, luôn giải thích: “Chúng ta giữ lại điều gì?” và “Điều gì sẽ được cải thiện?”.
• Khuyến khích nhân viên chia sẻ những điểm mạnh của mô hình cũ để tích hợp vào chiến lược mới.
• Tôn vinh quá khứ – nhưng định hướng rõ ràng cho tương lai.

2.4. Xây dựng môi trường “an toàn tâm lý” trong tổ chức

Sự thay đổi chỉ có thể thành công khi mọi người dám nói – dám thử – dám sai. Doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa an toàn tâm lý, nơi nhân viên có thể chia sẻ quan điểm, bày tỏ lo lắng và đưa ra ý kiến cải tiến mà không sợ bị chỉ trích.
Điều này không chỉ giúp giảm áp lực, mà còn tạo ra sự gắn kết, niềm tin và tinh thần sáng tạo tập thể.

Gợi ý hành động:

• Tạo các kênh trao đổi nội bộ (như cuộc họp mở, bảng ý tưởng, survey nội bộ).
• Lãnh đạo cần thể hiện sự lắng nghe và phản hồi tích cực.
• Khi nhân viên mắc lỗi trong quá trình đổi mới, hãy xem đó là bài học học tập, không phải thất bại.

2.5. Chăm sóc sức khỏe tinh thần và cảm xúc cho bản thân và đội ngũ

Sự thay đổi kéo dài dễ khiến cả lãnh đạo lẫn nhân viên kiệt sức về tinh thần. Vì vậy, cần chủ động xây dựng khả năng phục hồi (resilience) thông qua việc duy trì sức khỏe, cân bằng cảm xúc và rèn luyện kỹ năng ứng phó.

Nhà lãnh đạo cũng phải là tấm gương về sự bình tĩnh, kiên định và tích cực, bởi năng lượng của người đứng đầu luôn lan tỏa mạnh mẽ đến toàn đội.

Gợi ý hành động:

• Tổ chức các chương trình nâng cao sức khỏe tinh thần như workshop, coaching, team building.
• Khuyến khích nghỉ ngơi hợp lý, phân bổ khối lượng công việc khoa học.
• Duy trì giao tiếp tích cực, công nhận nỗ lực và động viên đội ngũ thường xuyên.

3. Tại sao doanh nghiệp dễ rơi vào trạng thái "mệt mỏi khi thay đổi"?

Trong bối cảnh kinh tế biến động và công nghệ thay đổi từng ngày, “chuyển mình để thích nghi” là điều bắt buộc với mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam lại rơi vào trạng thái kiệt sức, hoang mang và mất phương hướng khi bước vào quá trình thay đổi.

Dưới đây là bốn nguyên nhân phổ biến khiến doanh nghiệp dễ rơi vào “mệt mỏi khi thay đổi”:

1 - Chủ doanh nghiệp đi lên từ nghề, thiếu nền tảng quản trị bài bản

Phần lớn các chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ khởi nghiệp bằng kinh nghiệm nghề nghiệp thực tế, chứ không phải bằng kiến thức về quản trị, tài chính hay nhân sự. Khi doanh nghiệp phát triển, họ buộc phải ra quyết định về chiến lược, tổ chức, marketing, vận hành – những lĩnh vực vượt ngoài chuyên môn ban đầu.
Do thiếu tư duy hệ thống và công cụ quản trị hiện đại, họ điều hành bằng cảm tính, xử lý tình huống thay vì lập kế hoạch dài hạn. Khi quy mô tăng, mọi thứ trở nên quá tải – khiến người lãnh đạo nhanh chóng rơi vào trạng thái căng thẳng và mệt mỏi.

2 - Thay đổi rời rạc, không có chiến lược tổng thể

Một trong những sai lầm lớn nhất của các doanh nghiệp nhỏ là thay đổi theo phong trào – thấy thị trường chuyển đổi số thì đầu tư phần mềm, thấy đối thủ làm marketing thì cũng đổ tiền chạy quảng cáo, mà không có chiến lược tổng thể hoặc mục tiêu cụ thể.
Kết quả là các hoạt động cải tiến diễn ra rời rạc, thiếu tính liên kết giữa các phòng ban, gây lãng phí nguồn lực mà không tạo ra giá trị thực. Khi những nỗ lực đổi mới không mang lại kết quả rõ ràng, sự hoài nghi và chán nản bắt đầu xuất hiện, dẫn đến tâm lý “thay đổi mãi mà chẳng khác gì”.

3 - Thiếu nguồn lực: con người – công nghệ – tài chính

Thay đổi không chỉ đòi hỏi quyết tâm, mà cần nguồn lực thực tế để triển khai.
Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam đang phải đối mặt với:

• Thiếu nhân sự chủ chốt có năng lực dẫn dắt quá trình chuyển đổi.
• Hạn chế về công nghệ, thiếu hệ thống dữ liệu và công cụ quản trị.
• Nguồn vốn eo hẹp, khiến việc đầu tư cho đào tạo, tư vấn hay công nghệ dễ bị cắt giảm.

Khi không đủ nguồn lực để duy trì sự thay đổi, doanh nghiệp rơi vào trạng thái “đầu voi đuôi chuột” – khởi đầu hứng khởi nhưng sớm kiệt sức giữa chừng.

4 - Tâm lý sợ rủi ro – e ngại thay đổi sau những lần thất bại

Sau một vài lần thử nghiệm thay đổi không thành công, nhiều chủ doanh nghiệp bắt đầu sợ sai, sợ mất tiền, sợ mất người. Tâm lý phòng thủ khiến họ ngại đổi mới, ngại ra quyết định lớn, thậm chí từ chối áp dụng công nghệ hoặc mô hình quản trị hiện đại dù biết rõ lợi ích.

Sự sợ hãi này vô tình kéo lùi tốc độ phát triển của doanh nghiệp và tạo ra một vòng lặp tiêu cực: sợ thay đổi → không dám hành động → tụt hậu → tiếp tục lo lắng và kiệt sức

Sự mệt mỏi khi thay đổi” là thách thức lớn mà nhiều doanh nghiệp gặp phải trong hành trình phát triển. Bài viết đã chỉ ra các dấu hiệu nhận biết sớm, nguyên nhân cốt lõi khiến doanh nghiệp dễ kiệt sức và 5 giải pháp thực tiễn giúp vượt qua: tạo năng lượng thay đổi, thấu hiểu đội ngũ, kết nối giá trị cũ – mới, xây dựng môi trường an toàn tâm lý và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Khi lãnh đạo biết quản trị cảm xúc, dẫn dắt bằng năng lượng tích cực và chiến lược bền vững, doanh nghiệp sẽ không chỉ vượt qua sự mệt mỏi mà còn chuyển hóa mạnh mẽ để phát triển lâu dài.