KỸ NĂNG XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NHÓM HIỆU QUẢ DÀNH CHO NHÀ LÃNH ĐẠO

Đội nhóm là nền tảng của mọi doanh nghiệp thành công. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm – từ khái niệm, tầm quan trọng đến quy trình và kỹ năng cốt lõi giúp lãnh đạo kiến tạo một tập thể mạnh mẽ. Nội dung bài viết bao gồm:

Kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm là gì?

Tầm quan trọng của kỹ năng này trong doanh nghiệp hiện đại.

7 kỹ năng cốt lõi giúp lãnh đạo phát triển đội nhóm hiệu quả.

Quy trình xây dựng và phát triển đội nhóm bền vững trong tổ chức.

1. Kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm là gì?

Kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm (Team Building & Team Development Skills) là tập hợp năng lực giúp nhà lãnh đạo hình thành, tổ chức, dẫn dắt và nâng cấp một tập thể cùng hướng đến mục tiêu chung. Nói cách khác, đây là khả năng biến một nhóm người làm việc rời rạc thành một đội ngũ hiệu quả – gắn kết – tự chủ và cùng phát triển.

Kỹ năng này bao gồm nhiều yếu tố như:

• Tuyển chọn và sắp xếp nhân sự phù hợp, đảm bảo “đúng người – đúng việc – đúng thời điểm”.
• Tạo môi trường giao tiếp, hợp tác và tin tưởng lẫn nhau, giúp mọi thành viên phát huy thế mạnh cá nhân.
• Thiết lập mục tiêu, vai trò và quy tắc làm việc rõ ràng, giúp đội nhóm vận hành đồng bộ.
• Huấn luyện, phản hồi và phát triển năng lực nhân viên liên tục, để đội ngũ không ngừng tiến bộ.
• Gắn kết và duy trì động lực, giúp mỗi cá nhân cảm thấy mình là một phần quan trọng của “bức tranh lớn” doanh nghiệp.

Nếu “xây dựng đội nhóm” là giai đoạn khởi tạo (tuyển người, định hình văn hóa, thiết lập mục tiêu), thì “phát triển đội nhóm” là quá trình dài hạn, giúp đội ngũ tăng năng lực – tăng gắn kết – tăng hiệu suất theo thời gian.

Với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, đây không chỉ là một kỹ năng quản trị, mà là năng lực chiến lược  bởi đội ngũ chính là “cỗ máy vận hành” giúp biến tầm nhìn thành hiện thực.

2. Tầm quan trọng của kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm

Không một doanh nghiệp nào có thể phát triển bền vững nếu chỉ dựa vào tài năng của người lãnh đạo. Thành công chỉ đến khi nhà lãnh đạo biết tạo ra một đội ngũ cùng chia sẻ tầm nhìn, trách nhiệm và khát vọng phát triển.

1 -  Tạo nền tảng cho sự tăng trưởng bền vững

Một đội nhóm mạnh giúp doanh nghiệp:

• Giảm phụ thuộc vào cá nhân lãnh đạo: Khi mọi người hiểu rõ mục tiêu và vai trò, hệ thống có thể vận hành trơn tru dù người lãnh đạo vắng mặt.
• Tăng tốc thực thi chiến lược: Các thành viên phối hợp hiệu quả sẽ rút ngắn thời gian ra quyết định và triển khai.
• Xây dựng năng lực tổ chức bền vững: Đội nhóm mạnh chính là tài sản vô hình giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh với thay đổi.

2 -  Gia tăng hiệu suất và chất lượng công việc

Theo nghiên cứu của Gallup, đội nhóm có tính gắn kết cao năng suất cao hơn 21% và lợi nhuận cao hơn 22% so với các nhóm không gắn kết. Điều này cho thấy, khi lãnh đạo biết xây dựng niềm tin, tạo mục tiêu rõ ràng và phát triển năng lực từng thành viên, hiệu quả tổng thể của tổ chức tăng vượt trội.

3 -  Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực

Một đội nhóm được phát triển đúng hướng sẽ hình thành văn hóa hợp tác – học hỏi – tôn trọng lẫn nhau. Mỗi thành viên đều cảm thấy được ghi nhận, được tin tưởng, được phát triển, từ đó tạo ra sự gắn bó lâu dài.
Ngược lại, nếu thiếu kỹ năng này, môi trường làm việc dễ trở nên rời rạc, xung đột và mất niềm tin – dẫn đến tình trạng “chảy máu nhân tài”.

4 - Nâng cao năng lực lãnh đạo

Quá trình xây dựng và phát triển đội nhóm cũng là hành trình rèn luyện bản thân của người lãnh đạo. Khi bạn học cách tuyển người giỏi hơn mình, biết lắng nghe, ủy quyền và huấn luyện, bạn đang phát triển từ “người quản lý công việc” trở thành “người lãnh đạo con người”.

Kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm không chỉ giúp doanh nghiệp đạt mục tiêu, mà còn giúp nhà lãnh đạo kiến tạo văn hóa, duy trì động lực và phát triển con người, những yếu tố cốt lõi của tăng trưởng bền vững.

3. 7 kỹ năng cốt lõi giúp lãnh đạo kỹ năng xây dựng và phát triển đội nhóm

Để xây dựng một đội ngũ gắn kết, hiệu suất cao và chủ động phát triển cùng doanh nghiệp, người lãnh đạo cần nhiều hơn là chỉ kỹ năng quản lý công việc. Họ cần sở hữu những kỹ năng mềm và năng lực lãnh đạo cốt lõi – giúp định hướng, khơi dậy tiềm năng và thúc đẩy sự phối hợp trong tập thể.

Dưới đây là 7 kỹ năng quan trọng nhất mà bất kỳ nhà lãnh đạo nào cũng cần rèn luyện nếu muốn xây dựng và phát triển đội nhóm thành công.

3.1. Kỹ năng lựa chọn và bố trí nhân sự phù hợp

Một đội nhóm mạnh bắt đầu từ việc chọn đúng người cho đúng vai trò. Nhiều lãnh đạo giỏi chuyên môn nhưng thất bại trong quản trị đội ngũ, vì họ tuyển người “giống mình” thay vì “phù hợp với hệ thống”.
Người lãnh đạo cần nhìn xa hơn CV, biết đánh giá năng lực, thái độ và giá trị của ứng viên. Khi sắp xếp nhân sự, hãy đảm bảo mỗi người phát huy thế mạnh tự nhiên của họ, đồng thời bổ trợ cho điểm yếu của người khác.

3.2. Kỹ năng giao tiếp và truyền thông nội bộ

Không có đội nhóm nào vận hành tốt nếu thiếu giao tiếp minh bạch và hiệu quả. Giao tiếp trong đội ngũ không chỉ là truyền đạt thông tin, mà còn là trao đổi để hiểu – phản hồi để cùng tiến bộ. Người lãnh đạo cần rèn luyện khả năng lắng nghe chủ động, đặt câu hỏi đúng và phản hồi mang tính xây dựng. Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống truyền thông nội bộ rõ ràng từ họp nhóm, báo cáo đến trao đổi công việc. 

Một ví dụ điển hình là FPT, nơi văn hóa “nói thẳng – nói thật” được khuyến khích, giúp nhân viên chia sẻ khó khăn, ý tưởng và sáng kiến một cách cởi mở.

3.3. Kỹ năng tạo niềm tin và gắn kết đội nhóm

Niềm tin là “chất keo” giữ một tập thể vững vàng trước mọi biến động. Khi nhân viên tin tưởng vào lãnh đạo và đồng nghiệp, họ sẵn sàng chia sẻ, hợp tác và dấn thân nhiều hơn. 

Để tạo niềm tin, người lãnh đạo cần thực tế, công bằng và nhất quán – lời nói đi đôi với hành động. Đồng thời, hãy công khai thông tin quan trọng, minh bạch trong khen thưởng, đánh giá và ra quyết định. Một ví dụ điển hình là Google, nơi nguyên tắc “Psychological Safety” (An toàn tâm lý) giúp nhân viên dám nói thật, dám thử nghiệm và học hỏi từ sai lầm.

3.4. Kỹ năng phân công và ủy quyền

Lãnh đạo giỏi không phải người làm được mọi việc, mà là người trao quyền đúng người và đúng lúc. Phân công và ủy quyền hiệu quả giúp đội nhóm chủ động, tăng trách nhiệm cá nhân và giảm tải cho lãnh đạo. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lý tại Việt Nam lại mắc “hội chứng kiểm soát vi mô”,tự mình quyết định mọi thứ, khiến nhân viên thụ động.

Để ủy quyền đúng, hãy xác định rõ mục tiêu, quyền hạn và tiêu chí đánh giá kết quả, đồng thời giữ vai trò người huấn luyện – chứ không phải người giám sát. Ví dụ, tại Vinamilk, các trưởng bộ phận được ủy quyền tự quyết ngân sách trong phạm vi cho phép, giúp quá trình ra quyết định nhanh và linh hoạt hơn.

3.5. Kỹ năng huấn luyện và phát triển năng lực nhân sự

Nhà lãnh đạo hiệu quả là người huấn luyện (coach) chứ không chỉ là “người ra lệnh”. Coaching giúp nhân viên tự khám phá vấn đề, tự đặt mục tiêu và tự chịu trách nhiệm với kết quả.

Thay vì chỉ giao việc, hãy hướng dẫn nhân viên cách tư duy, cách ra quyết định và cách học từ sai lầm. Nhiều tập đoàn lớn như Unilever và P&G xem “coaching năng lực” là tiêu chuẩn bắt buộc trong đánh giá lãnh đạo cấp trung.

Người lãnh đạo Việt có thể bắt đầu bằng việc 1-1 định kỳ, phản hồi cụ thể, và lập “lộ trình phát triển năng lực” cho từng thành viên.

3.6. Kỹ năng giải quyết xung đột và ra quyết định

Xung đột là điều không thể tránh khỏi trong bất kỳ đội nhóm nào. Vấn đề không nằm ở việc có xung đột hay không, mà là bạn xử lý chúng như thế nào.

Lãnh đạo cần học cách nhìn nhận xung đột như cơ hội cải thiện hệ thống, thay vì xem đó là mối đe dọa. Hãy tập trung vào dữ liệu, mục tiêu chung và giá trị cốt lõi thay vì cảm xúc cá nhân.

Trong các cuộc họp, khuyến khích mọi người bày tỏ quan điểm khác biệt trong tinh thần xây dựng, và đảm bảo mỗi quyết định cuối cùng đều dựa trên nguyên tắc, không phải quyền lực.
Ví dụ, Netflix áp dụng quy tắc “Disagree and Commit” – cho phép tranh luận tự do, nhưng khi quyết định đã được đưa ra, cả đội cùng cam kết thực hiện.

3.7. Kỹ năng duy trì động lực và hiệu suất đội nhóm

Không có đội nhóm nào duy trì hiệu quả lâu dài nếu thiếu động lực và cảm hứng chung. Người lãnh đạo cần biết kích hoạt nội lực bên trong mỗi cá nhân, chứ không chỉ tạo áp lực từ bên ngoài.

Hãy thiết lập mục tiêu rõ ràng (OKR/KPI), gắn kết nó với ý nghĩa công việc và phần thưởng xứng đáng. Đồng thời, đừng quên ghi nhận nỗ lực – không chỉ kết quả. Một buổi “vinh danh nội bộ” nhỏ, một lời khen công khai, hay cơ hội phát triển nghề nghiệp đều là động lực mạnh mẽ với nhân viên

Bảy kỹ năng trên là nền tảng giúp lãnh đạo xây dựng đội ngũ mạnh – phát triển bền – gắn kết lâu dài.

Đó không phải những kỹ năng bẩm sinh, mà là năng lực có thể rèn luyện thông qua trải nghiệm, phản hồi và học hỏi liên tục. Khi doanh nghiệp sở hữu một đội nhóm gắn kết, có mục tiêu chung và tinh thần trách nhiệm cao, mọi chiến lược đều được thực thi hiệu quả hơn, năng suất tăng, và tinh thần làm việc lan tỏa tích cực.

Văn hóa đội nhóm là nền tảng gắn kết. Không có văn hóa, đội mạnh đến mấy cũng sẽ sớm tan rã. Nếu bạn là chủ doanh nghiệp hoặc nhà quản lý đang muốn nâng cao năng lực lãnh đạo và phát triển đội ngũ, hãy bắt đầu từ việc rèn luyện kỹ năng xây dựng đội nhóm – nền tảng để kiến tạo tổ chức vững mạnh và tăng trưởng bền vững.

Tìm hiểu thêm khóa học “XÂY DỰNG NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO, PHÁT TRIỂN ĐỘI NHÓM VÀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP” tại Trường Doanh nhân HBR để trang bị chiến lược lãnh đạo và vận hành đội nhóm hiệu quả.

 Đến với Khóa học các lãnh đạo sẽ: 

• Thấu hiểu bản thân & phong cách lãnh đạo riêng biệt.
• Trang bị tư duy lãnh đạo hiện đại & năng lực chiến lược dài hạn.
• Xây dựng thói quen & hệ điều hành làm việc hiệu suất cao.
• Ứng dụng công cụ DISC/MBTI trong quản trị & giao tiếp đội nhóm.
• Tuyển – giữ – phát triển nhân sự theo khung năng lực.
• Làm chủ kỹ năng Coaching & phản hồi hiệu quả.
• Xây dựng văn hóa doanh nghiệp như lợi thế cạnh tranh dài hạn.
• Tạo môi trường làm việc tích cực, đội ngũ tự nguyện cống hiến.

Hãy đăng ký ngay khóa học “XÂY DỰNG NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO, PHÁT TRIỂN ĐỘI NHÓM VÀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP”  tại Trường Doanh nhân HBR để phát triển kỹ năng lãnh đạo đột phá và đưa tổ chức của bạn tiến xa hơn!

4. Quy trình xây dựng và phát triển đội nhóm trong doanh nghiệp

Xây dựng và phát triển đội nhóm không phải là hoạt động diễn ra một lần, mà là một quy trình liên tục, gồm nhiều giai đoạn từ hình thành – phát triển – trưởng thành – tối ưu.

Một đội ngũ hiệu quả được tạo ra khi nhà lãnh đạo biết kết hợp giữa chiến lược con người và văn hóa tổ chức, đi theo một quy trình rõ ràng, có đo lường và phản hồi. Dưới đây là 5 bước cốt lõi giúp doanh nghiệp xây dựng đội nhóm vững mạnh và phát triển bền vững.

Bước 1: Xác định mục tiêu và vai trò của đội nhóm

Trước khi bắt đầu tuyển người hay tổ chức bộ phận, lãnh đạo cần trả lời ba câu hỏi chiến lược:

1. Đội nhóm này được thành lập để đạt mục tiêu gì?
2. Vai trò và phạm vi trách nhiệm của nhóm trong toàn hệ thống là gì?
3. Làm thế nào để đo lường hiệu quả hoạt động của nhóm?

Khi mục tiêu rõ ràng, mọi thành viên đều hiểu “vì sao mình tồn tại” và “mình đóng góp điều gì” cho bức tranh chung.

Ví dụ, nhóm kinh doanh có thể có mục tiêu “tăng doanh thu 20% trong 6 tháng”, trong khi nhóm marketing hướng đến “tăng 30% lượng khách hàng tiềm năng”.  Sự rõ ràng ngay từ đầu giúp tránh chồng chéo và tạo ra tinh thần sở hữu công việc cho từng cá nhân.

Doanh nghiệp có thể áp dụng nguyên tắc SMART hoặc OKR để xác định mục tiêu cụ thể – đo lường được – khả thi – thực tế – có thời hạn.

Bước 2: Tuyển chọn và sắp xếp nhân sự phù hợp

Một đội nhóm thành công không nhất thiết phải gồm toàn người giỏi nhất, mà là những người phù hợp nhất.
Nhà lãnh đạo cần dựa vào năng lực chuyên môn, giá trị cá nhân và phong cách làm việc để chọn người đúng vị trí.

Hãy cân nhắc 3 yếu tố:

• Kỹ năng chuyên môn (Skill): Có đáp ứng yêu cầu công việc không?
• Thái độ và giá trị (Attitude): Có phù hợp với văn hóa tổ chức không?
• Tính cách và vai trò (Fit): Có bổ sung cho các thành viên khác trong nhóm không?

Ví dụ, trong một nhóm phát triển sản phẩm, nếu có người mạnh về sáng tạo, người khác nên mạnh về tổ chức hoặc kiểm soát chất lượng để cân bằng.

Bước 3: Xây dựng văn hóa và quy tắc làm việc chung

Một đội nhóm chỉ thực sự mạnh khi có văn hóa riêng – tức là “cách chúng ta làm việc cùng nhau”.
Nhà lãnh đạo cần giúp nhóm xác lập:

• Giá trị cốt lõi (niềm tin và hành vi được khuyến khích).
• Nguyên tắc làm việc (họp, phản hồi, ra quyết định, chia sẻ thông tin).
• Chuẩn mực hành vi (trách nhiệm, cam kết, thái độ với sai lầm).

Ví dụ, đội nhóm của Google luôn áp dụng nguyên tắc “Open Communication” – mọi người đều có quyền phát biểu trong cuộc họp, bất kể cấp bậc. Tại Vinamilk, mỗi nhóm sản xuất có “văn hóa 5 phút đầu ca” để chia sẻ mục tiêu và ghi nhận kết quả hôm trước – một cách đơn giản nhưng duy trì kỷ luật và kết nối.

Bước 4: Đo lường, đánh giá và huấn luyện định kỳ

Không thể phát triển đội nhóm nếu thiếu hệ thống đo lường và phản hồi liên tục. Người lãnh đạo cần thiết lập các chỉ số đánh giá hiệu quả nhóm (Team KPI) song song với chỉ số năng lực cá nhân.

Các hoạt động doanh nghiệp cần làm:

• Họp định kỳ để rà soát tiến độ, giải quyết vấn đề và ghi nhận thành tích.
• Đánh giá 360 độ để lắng nghe phản hồi từ đồng nghiệp, cấp trên và cấp dưới.
• Coaching 1-1 giúp nhân viên nhận ra điểm mạnh, điểm yếu và xây kế hoạch phát triển cá nhân.

Đánh giá không chỉ để chấm điểm, mà để giúp đội nhóm phát triển năng lực và hiệu suất thực sự.

Bước 5: Ghi nhận, khen thưởng và tái cấu trúc khi cần thiết

Động lực là “nhiên liệu” giúp đội nhóm vận hành bền bỉ. Vì vậy, nhà lãnh đạo cần thiết kế cơ chế ghi nhận – khen thưởng minh bạch và kịp thời, không chỉ dựa trên kết quả, mà còn dựa trên thái độ và tinh thần hợp tác.

• Ghi nhận cá nhân: Thông qua lời cảm ơn, email nội bộ, hay phần thưởng nhỏ.
• Ghi nhận tập thể: Tổ chức “Team of the Month”, hoặc hoạt động gắn kết đội nhóm.
• Tái cấu trúc: Khi đội ngũ phát triển quá nhanh hoặc mục tiêu thay đổi, cần sẵn sàng điều chỉnh vai trò, bổ sung nhân sự, hoặc chia nhỏ nhóm để tối ưu hiệu quả.

Ví dụ, Tiki từng tái cấu trúc nhóm marketing thành các “squad nhỏ” chuyên trách từng chiến dịch, giúp tăng tốc độ triển khai và trách nhiệm cá nhân. Ghi nhận đúng lúc và tái cấu trúc đúng cách là hai yếu tố quyết định giúp đội ngũ không ngừng lớn mạnh.

Quy trình xây dựng và phát triển đội nhóm không phải là “công thức cố định”, mà là một chu trình học hỏi liên tục. Nhà lãnh đạo càng hiểu con người, càng biết huấn luyện và đo lường, đội nhóm càng trưởng thành và tự vận hành hiệu quả hơn. Một đội ngũ mạnh không phải do tuyển được người giỏi nhất, mà do người lãnh đạo biết cách biến từng cá nhân thành một phần quan trọng của tổng thể.

Trong một tổ chức, xây dựng và phát triển đội nhóm không chỉ là nhiệm vụ của bộ phận nhân sự, mà là năng lực cốt lõi của người lãnh đạo. Một đội ngũ mạnh mẽ không hình thành từ ngẫu nhiên – nó được kiến tạo thông qua tầm nhìn rõ ràng, kỹ năng quản trị con người và sự kiên định trong phát triển văn hóa nhóm.