MÔ HÌNH KINH DOANH HIỆU QUẢ BỊ "BỎ QUÊN" TRONG THỜI ĐẠI SỐ

Mô hình kinh doanh được hiểu là cách thức doanh nghiệp kiếm ra tiền. Trong thời đại công nghệ số phát triển trên toàn cầu, mô hình nào sẽ mang lại lại hiệu quả doanh thu cho doanh nghiệp? Cùng Trường Doanh nhân HBR tìm hiểu qua bài viết dưới đây được đăng trên Inc.com.

Khi Microsoft Surface lần đầu tiên xuất hiện, nhiều nhà phê bình cho rằng đó là một sự vụng về của phần cứng - một thiết bị bị kẹt ở giữa, chậm hơn nửa bước so với thị trường máy tính bảng nóng và chỉ hơn nửa bước so với thị trường chết chóc cho PC. Khi Surface cất cánh và mang lại sức sống mới cho sự thay đổi của Microsoft, nó dường như củng cố logic lộn ngược của chuyển đổi kỹ thuật số của công ty. Tuy nhiên, điều mà ít người nhận ra là Microsoft đã tận dụng một công cụ cũ nhưng thường bị bỏ qua có sức mạnh vượt trội để quản lý các chuyển đổi như vậy.

Trong nhiều thế kỷ, các công ty đã sử dụng các “giống lai” để quản lý các giai đoạn chuyển tiếp khó khăn. Trong một bài báo gần đây, các chuyên gia đã định nghĩa “giống lai” được sử dụng trong kinh doanh là sự kết hợp của các yếu tố cạnh tranh hoặc các thế hệ kỹ thuật. 

Ví dụ, Toyota Prius kết hợp các yếu tố của động cơ đốt trong và xe điện. Ưu điểm của giống lai là chúng đã phần nào giúp các doanh nghiệp quản lý hiệu quả trong giai đoạn chuyển đổi mô hình kinh doanh và vượt qua những khó khăn của thị trường đặt ra. 

Chẳng hạn như giữa các thế hệ công nghệ hoặc chuyển đổi giữa các ngành, thách thức của “giống lai” chúng có thể giải quyết tạm thời tình hình kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp, chính vì vậy khi nhìn lại chúng có vẻ không hoàn hảo như những kế hoạch kinh doanh đã được chuẩn bị kỹ càng.

Nhìn lại lịch sử, chúng ta có thể xác định các giống lai bắc cầu cho nhiều bước chuyển đổi công nghệ chính: tàu hơi nước/thuyền lai, nhà máy điện/hơi lai, máy đánh chữ lai/PC, ổ cứng/flash lai, điện toán đám mây/doanh nghiệp lai, máy tính xách tay/máy tính bảng lai dưới dạng Microsoft Surface.

Trong thế giới kỹ thuật số, các nền tảng như Amazon, Google và Nest là vua. Làm thế nào các công ty có thể tạo ra các nền tảng mới, hoặc thậm chí tốt hơn, biến các sản phẩm hiện có của họ thành nền tảng? Tại cốt lõi của những bước nhảy thành công, chúng tôi đã quan sát thấy một loại lai mới: mô hình kinh doanh sản phẩm/nền tảng lai. 

Trong khi các mô hình kinh doanh dựa trên sản phẩm tạo ra giá trị bằng cách bán các sản phẩm khác biệt cho các thị trường, các mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng tạo ra giá trị bằng cách tạo điều kiện cho các giao dịch trên các thị trường lớn, chung chung. Bởi vì các mô hình dựa trên sản phẩm và nền tảng có nhiều căng thẳng vốn có - mục tiêu so với thị trường đại chúng, mô hình doanh thu so với doanh thu giao dịch, sự khác biệt so với lợi thế cạnh tranh, v.v 

Tuy nhiên, trong nghiên cứu và thực tế đã phát hiện ra điều ngược lại mới đúng: Các công ty thực hiện bước nhảy vọt từ sản phẩm sang nền tảng mô hình kinh doanh được sử dụng kết hợp hai yếu tố. Cụ thể, các công ty đã sử dụng doanh thu sản phẩm của họ để hỗ trợ sự xuất hiện của nền tảng, từ từ buông bỏ tư duy sản phẩm khi họ chuyển sang tư duy nền tảng.

Một số công ty kết hợp mô hình kinh doanh sản phẩm và nền tảng bằng cách sử dụng mô hình kinh doanh dựa trên sản phẩm để bổ sung cho sự xuất hiện của mô hình kinh doanh nền tảng. 

Ví dụ, Valve Software tập trung vào việc tạo ra các trò chơi video cho đến khi phát hiện ra rằng các tin tặc đã sửa đổi bất hợp pháp các trò chơi đó. Thay vì trấn áp các tin tặc, họ đã thuê các tin tặc, người sau đó đã phát triển một trò chơi thứ hai cho Valve. Nhưng tin tặc đang phát triển đã tạo ra một vấn đề thứ hai - làm thế nào để tạo điều kiện cho các game thủ muốn chơi với nhau khi mỗi người có một phiên bản sản phẩm khác nhau.

Để đáp lại, Valve đã xây dựng một nền tảng có tên Steam để tự động cập nhật các trò chơi của mình và làm cho chúng tương thích. Ngay sau đó Valve nhận ra rằng họ có thể sử dụng Steam để phân phối bất kỳ trò chơi PC nào và đã thu hút được số người dùng khá lớn cho các trò chơi phổ biến của riêng mình, Valve đã xây dựng nền tảng phổ biến nhất hiện nay trên thế giới để phân phối các trò chơi trên PC. Valve đã không từ bỏ việc sản xuất hoặc bán các sản phẩm của mình, nhưng đã sử dụng chúng để bổ sung cho sự phát triển nền tảng của nó, sử dụng mô hình kinh doanh dựa trên nền tảng để cắt giảm doanh thu từ mỗi trò chơi được bán.

Ngoài ra, một số công ty kết hợp mô hình kinh doanh sản phẩm và nền tảng bằng cách sử dụng mô hình kinh doanh dựa trên sản phẩm để trợ cấp cho việc phát triển mô hình kinh doanh nền tảng. Ví dụ, Qihoo, một trong những công ty internet thành công nhất của Trung Quốc, đã khởi nghiệp bằng cách tạo ra một sản phẩm phần mềm bảo mật.

Tuy nhiên, nhận ra cơ hội thực sự nằm ở các nền tảng chứ không phải sản phẩm, CEO của Qihoo đã đưa ra quyết định gây tranh cãi là tặng sản phẩm miễn phí. Sau khi có trong tay số người dùng khổng lồ, Qihoo đã tận dụng họ và uy tín của mình để bảo mật một nền tảng cho phép người dùng mua phần mềm an toàn từ các nhà cung cấp bên thứ ba, cắt giảm mọi giao dịch bán hàng. Qihoo đã không từ bỏ sản phẩm của mình mà chỉ sử dụng nó để trợ cấp cho động lực cần thiết để tạo ra một nền tảng có giá trị.

Áp dụng mô hình kinh doanh lai không có nghĩa là một công ty sẽ giữ mô hình kinh doanh đó mãi mãi. Đôi khi, sau khi thực hiện thành công bước nhảy vọt lên các nền tảng, các công ty có thể nhận ra rằng họ cần phải từ bỏ mô hình kinh doanh cũ. Thông thường thách thức lớn đặt ra với các nhà lãnh đạo là buông bỏ tư duy sản phẩm đủ để nắm lấy mô hình kinh doanh lai và thấy được nhiều giá trị trong nền tảng hơn sản phẩm.

Ngay cả Steve Jobs cũng vật lộn với điều này; ông được cho là đã nghi ngờ App Store của Apple, họ thích kiểm soát an ninh của iPhone và làm mất hiệu lực bảo hành hơn là chấp nhận những nỗ lực của tin tặc để "bẻ khóa" iPhone để họ có thể cài đặt phần mềm của riêng họ. Tất nhiên, ngày nay, Apple vẫn sử dụng mô hình kinh doanh lai, bán sản phẩm (iPhone) bổ sung cho nền tảng của mình (App Store).

Nguồn: Theo Inc.com/ Nathan Furr