CSR LÀ GÌ? CÁC XU HƯỚNG TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP HIỆN NAY

Trong bối cảnh toàn cầu về phát triển bền vững, CSR không chỉ dừng lại ở các hoạt động từ thiện mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ CSR là gì và khám phá các xu hướng CSR phổ biến hiện nay. Từ đó thấy được tầm quan trọng mà trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mang lại. 

1. CSR là gì?

CSR (Corporate Social Responsibility) hay Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, là một khái niệm quan trọng trong quản trị doanh nghiệp hiện đại. CSR đề cập đến cam kết của doanh nghiệp trong việc hành động có trách nhiệm đối với xã hội và môi trường ngoài việc chỉ tập trung vào lợi nhuận tài chính. 

Theo Ủy ban Châu Âu, CSR là "Trách nhiệm của các doanh nghiệp đối với tác động của họ lên xã hội." Điều này có nghĩa là doanh nghiệp phải tích hợp các giá trị xã hội và môi trường vào chiến lược và hoạt động kinh doanh của mình, thông qua các hành động tự nguyện vượt quá nghĩa vụ pháp lý .

2. Vì sao CSR lại quan trọng đối với doanh nghiệp?

CSR là một thuật ngữ khá mới nhưng lại là yếu tố cốt lõi quyết định đến sự thành công của doanh nghiệp. Vậy đối với doanh nghiệp vai trò của CSR là gì?  

• Nâng cao uy tín và hình ảnh thương hiệu: Khi doanh nghiệp chủ động tham gia vào các hoạt động vì cộng đồng và môi trường, họ không chỉ được khách hàng đánh giá cao mà còn thu hút sự chú ý của các phương tiện truyền thông. Hình ảnh thương hiệu được cải thiện giúp tăng cường lòng trung thành của khách hàng và khả năng tiếp cận thị trường mới.
• Thu hút và giữ chân nhân tài: Môi trường làm việc tích cực và có trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tạo ra một văn hóa doanh nghiệp mà ở đó nhân viên cảm thấy tự hào và gắn kết lâu dài. 
• Gia tăng lòng trung thành của khách hàng: CSR không chỉ là một phần của chiến lược tiếp thị mà còn là công cụ hiệu quả để xây dựng mối quan hệ lâu dài với khách hàng. Khi khách hàng tin tưởng vào các giá trị xã hội mà doanh nghiệp theo đuổi, họ sẵn sàng duy trì và ủng hộ thương hiệu lâu dài.
• Tạo lợi thế cạnh tranh: Những doanh nghiệp tiên phong trong các hoạt động xã hội và bảo vệ môi trường thường được nhìn nhận như những nhà lãnh đạo ngành. CSR không chỉ tạo ra giá trị bổ sung mà còn giúp doanh nghiệp tiếp cận với các cơ hội kinh doanh mới, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và yêu cầu ngày càng cao từ các nhà đầu tư về trách nhiệm xã hội.

3. 4 trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cần tuân thủ

4 nguyên tắc mà doanh nghiệp cần tuân thủ đối với CSR là gì? Theo mô hình Kim tự tháp Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR Pyramid) do Archie B. Carroll phát triển năm 1991, CSR của doanh nghiệp được chia thành bốn trách nhiệm chính: Trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm từ thiện. Mỗi cấp độ trong mô hình này đại diện cho một khía cạnh quan trọng mà doanh nghiệp cần tuân thủ để đảm bảo phát triển bền vững.

3.1. Trách nhiệm kinh tế (Economic Responsibility)

Trách nhiệm kinh tế là nền tảng của CSR, yêu cầu doanh nghiệp phải hoạt động có lãi và đảm bảo sự tồn tại và phát triển dài hạn. Lợi nhuận là yếu tố cốt lõi để doanh nghiệp có thể tồn tại và đóng góp cho các bên liên quan. Nếu không đảm bảo được lợi nhuận, doanh nghiệp không thể đáp ứng được các trách nhiệm xã hội khác.

Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất và cung cấp sản phẩm chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường, từ đó tạo ra lợi nhuận để tái đầu tư và mở rộng quy mô kinh doanh.

3.2. Trách nhiệm pháp lý (Legal Responsibility)

Trách nhiệm pháp lý yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ các luật và quy định của nhà nước và quốc tế. Điều này bao gồm các yêu cầu về bảo vệ môi trường, quyền lao động, an toàn sản phẩm và các quy định tài chính. Tuân thủ pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp tránh các rủi ro pháp lý mà còn xây dựng lòng tin với khách hàng và các bên liên quan khác.

Ví dụ: Một công ty sản xuất thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp bằng cách tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường theo luật pháp hiện hành.

3.3. Trách nhiệm đạo đức (Ethical Responsibility)

Trách nhiệm đạo đức cũng là một phần của trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Nó đòi hỏi doanh nghiệp phải hành động đúng đắn, công bằng và không gây hại cho xã hội, ngay cả khi không có yêu cầu pháp lý bắt buộc. Trách nhiệm này phản ánh các giá trị đạo đức và nguyên tắc xã hội mà doanh nghiệp cần tuân theo, bao gồm việc tôn trọng quyền con người, thực hiện các hành vi kinh doanh trung thực và minh bạch.

Ví dụ: Một doanh nghiệp không chỉ tuân thủ luật pháp về lao động mà còn đảm bảo trả lương công bằng và tạo điều kiện làm việc tốt cho nhân viên.

3.4. Trách nhiệm từ thiện (Philanthropic Responsibility)

Cấp độ cao nhất trong mô hình CSR là gì? Đó là trách nhiệm từ thiện, nó khuyến khích doanh nghiệp đóng góp vào các hoạt động vì cộng đồng và xã hội. Đây là trách nhiệm tự nguyện, không bắt buộc, nhưng lại mang lại giá trị lớn cho hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp. Các hoạt động từ thiện có thể bao gồm việc đóng góp tài chính, tham gia các chương trình xã hội, hoặc bảo trợ các dự án vì lợi ích cộng đồng.

Ví dụ: Một doanh nghiệp tài trợ cho các chương trình giáo dục, hỗ trợ y tế, hoặc bảo vệ môi trường tại các khu vực khó khăn.

4. Mối quan hệ của CSR với 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc

Vậy mối quan hệ của 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs - Sustainable Development Goals) của Liên Hợp Quốc và CSR là gì? Đó là một kế hoạch hành động toàn cầu nhằm chấm dứt đói nghèo, bảo vệ hành tinh và đảm bảo rằng tất cả mọi người đều được hưởng hòa bình và thịnh vượng vào năm 2030. 

CSR đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các mục tiêu này thông qua các chiến lược và hành động kinh doanh có trách nhiệm. Các hoạt động CSR của doanh nghiệp có thể góp phần vào việc đạt được nhiều mục tiêu SDGs khác nhau, chẳng hạn như:

1 - Mục tiêu 3: Sức khỏe và sống khỏe mạnh 

Một số công ty dược phẩm lớn như Pfizer, Johnson & Johnson đã áp dụng CSR trong việc hỗ trợ mục tiêu này. Pfizer đã phát triển các chương trình cung cấp thuốc miễn phí hoặc giá rẻ cho các cộng đồng nghèo, đồng thời tài trợ các chương trình nghiên cứu và phát triển thuốc điều trị bệnh ở những khu vực có thu nhập thấp.

Johnson & Johnson cũng tham gia vào nhiều sáng kiến y tế toàn cầu nhằm cải thiện sức khỏe và phúc lợi cho phụ nữ và trẻ em.

2 - Mục tiêu 7: Năng lượng sạch và giá cả phải chăng 

Các công ty năng lượng như Ørsted (Đan Mạch) đã chuyển đổi từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo như gió và mặt trời. Ørsted đã cam kết loại bỏ hoàn toàn năng lượng than đá vào năm 2023 và tập trung vào các dự án điện gió ngoài khơi. Bằng cách này, công ty không chỉ hỗ trợ mục tiêu về năng lượng sạch mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

3 - Mục tiêu 8: Tăng trưởng kinh tế và làm việc bền vững

Microsoft đã triển khai nhiều chương trình đào tạo kỹ năng số cho các cộng đồng thiệt thòi và những người trẻ không có điều kiện học tập, qua đó tạo ra cơ hội việc làm bền vững và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Công ty cũng cam kết đảm bảo môi trường làm việc công bằng, không phân biệt giới tính và sắc tộc và thực hiện các chính sách bảo vệ nhân quyền.

4 - Mục tiêu 12: Tiêu dùng và sản xuất có trách nhiệm 

Các công ty thời trang như H&M và Patagonia đã áp dụng chiến lược CSR để thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất có trách nhiệm. H&M đã khởi xướng các chiến dịch thu hồi quần áo cũ để tái chế, giảm thiểu lượng rác thải thời trang. Patagonia nổi tiếng với việc sử dụng vật liệu bền vững và khuyến khích khách hàng sửa chữa thay vì mua mới sản phẩm.

5 - Mục tiêu 14: Hành động vì khí hậu 

Tesla là một ví dụ điển hình trong việc thúc đẩy CSR liên quan đến hành động vì khí hậu. Công ty đã đi đầu trong việc sản xuất các loại xe điện thân thiện với môi trường, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Tesla cũng phát triển các giải pháp năng lượng sạch như pin lưu trữ năng lượng và các sản phẩm năng lượng mặt trời.

5. Điểm danh các xu hướng CSR phổ biến hiện nay

Các xu hướng CSR (Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp) hiện nay đang phát triển theo nhiều hướng nhằm đáp ứng yêu cầu của cả xã hội và doanh nghiệp trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của thị trường và các vấn đề toàn cầu. Dưới đây là ba xu hướng CSR phổ biến và điển hình hiện nay:

5.1. CSR bền vững (Sustainable CSR)

CSR bền vững là một xu hướng nổi bật khi doanh nghiệp tích hợp các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc vào chiến lược kinh doanh của mình.

Thay vì xem CSR như một phần phụ thuộc hoặc bổ sung, các doanh nghiệp hiện nay coi việc đóng góp vào SDGs là trọng tâm trong hoạt động của họ. Các mục tiêu này bao gồm nhiều lĩnh vực như giảm nghèo, bảo vệ môi trường và phát triển giáo dục, qua đó tạo nên sự phát triển toàn diện và bền vững.

Unilever, một trong những công ty đi đầu trong lĩnh vực CSR bền vững, đã cam kết giảm một nửa tác động môi trường của các sản phẩm của mình vào năm 2030, đồng thời cải thiện điều kiện sống cho hàng triệu người trên toàn thế giới.

5.2. CSR dựa trên dữ liệu (Data-Driven CSR)

CSR dựa trên dữ liệu là xu hướng mới khi doanh nghiệp sử dụng dữ liệu để đo lường và đánh giá hiệu quả của các hoạt động CSR. Nhờ có các công nghệ mới như Big Data và AI, doanh nghiệp thu thập và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để hiểu rõ hơn về tác động của các chương trình CSR. Việc này giúp các doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu, cải thiện tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Ví dụ: IBM đã triển khai hệ thống “Smarter Cities Challenge”, sử dụng dữ liệu để giải quyết các vấn đề về môi trường và xã hội tại các thành phố trên toàn cầu. Hệ thống này phân tích dữ liệu để giúp các thành phố tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, cải thiện dịch vụ công cộng và phát triển các kế hoạch hành động bền vững.

3. CSR tập trung vào cộng đồng (Community-Focused CSR)

CSR tập trung vào cộng đồng phản ánh sự dịch chuyển từ các hoạt động CSR truyền thống, tập trung vào các vấn đề toàn cầu, sang các sáng kiến tập trung vào cộng đồng địa phương. 

Các doanh nghiệp hiện nay không chỉ tìm cách giải quyết các vấn đề toàn cầu mà còn tương tác nhiều hơn với các cộng đồng mà họ hoạt động. Việc tập trung vào cộng đồng giúp doanh nghiệp xây dựng mối quan hệ bền vững và nhận được sự ủng hộ từ các bên liên quan, đồng thời giải quyết những vấn đề xã hội cấp thiết.

Ví dụ: Starbucks đã triển khai chương trình “Community Store” nhằm tái đầu tư một phần doanh thu vào các dự án phát triển cộng đồng địa phương. Tại các cửa hàng này, Starbucks hợp tác với các tổ chức phi lợi nhuận để hỗ trợ giáo dục, đào tạo nghề và các chương trình y tế cho các cộng đồng gặp khó khăn.

6. Case study: Các doanh nghiệp thành công với CSR

Trong thế giới kinh doanh hiện đại, nhiều doanh nghiệp đã thành công nhờ tích hợp chiến lược Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) vào hoạt động của mình. Dưới đây là một số case study tiêu biểu về các doanh nghiệp đã thực hiện CSR thành công, từ đó không chỉ tạo ra lợi ích xã hội mà còn nâng cao giá trị thương hiệu và gia tăng lợi nhuận.

6.1. Patagonia: Kinh doanh đạo đức và trách nhiệm môi trường

Patagonia, một công ty thời trang outdoor nổi tiếng của Mỹ, đã xây dựng chiến lược CSR dựa trên cam kết bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Patagonia nổi tiếng với các chiến dịch như "Don't Buy This Jacket" - một thông điệp kêu gọi người tiêu dùng giảm tiêu dùng lãng phí, khuyến khích sửa chữa sản phẩm thay vì mua mới.

Patagonia đã tạo nên sự khác biệt thông qua chiến lược kinh doanh đạo đức. Họ cam kết đóng góp 1% doanh thu hàng năm cho các tổ chức môi trường phi lợi nhuận, đồng thời sử dụng vật liệu bền vững trong sản phẩm của mình. Kết quả là, dù khuyến khích giảm tiêu dùng, doanh thu của Patagonia vẫn tăng trưởng mạnh, với doanh thu đạt 1 tỷ USD vào năm 2017 .

6.2.  Unilever: Chiến lược CSR tích hợp với phát triển bền vững

Unilever là một trong những doanh nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực hàng tiêu dùng nhanh, với chiến lược CSR tập trung vào phát triển bền vững. Unilever đã khởi xướng "Kế hoạch Sống bền vững Unilever" (Unilever Sustainable Living Plan - USLP) vào năm 2010 với mục tiêu giảm một nửa tác động môi trường của sản phẩm, cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của hơn một tỷ người và tăng cường điều kiện sống cho hàng triệu người trên thế giới.

Vậy thành công của Unilever khi thực hiện CSR là gì? Unilever tăng trưởng doanh thu bền vững, với các thương hiệu bền vững (Sustainable Living Brands) như Dove, Hellmann's và Knorr đóng góp phần lớn vào tăng trưởng này. Đến năm 2019, các thương hiệu bền vững của Unilever đã phát triển nhanh gấp 69% so với các thương hiệu khác trong danh mục sản phẩm của công ty.

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đang ngày càng được chú trọng hơn và trở thành tiêu chuẩn để đánh giá sự thành công của một doanh nghiệp trong tương lai. Do đó, việc hiểu được CSR là gì và áp dụng các xu hướng CSR một cách chiến lược sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ đạt được các mục tiêu kinh doanh mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của cộng đồng và toàn cầu.