TƯ DUY CHIẾN LƯỢC: CHÌA KHÓA THÀNH CÔNG CHO CÁC NHÀ LÃNH ĐẠO

Tư duy chiến lược không chỉ là khả năng lập kế hoạch, mà còn là một năng lực thiết yếu giúp các nhà lãnh đạo nhìn nhận mọi vấn đề dưới một góc nhìn toàn diện và đưa ra các quyết định phù hợp. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Trường Doanh Nhân HBR khám phá tư duy chiến lược là gì và làm thế nào để nâng cao kỹ năng này cho nhà lãnh đạo. 

1. Tư duy chiến lược là gì? 

Tư duy chiến lược (Strategic Thinking) là quá trình suy nghĩ có chủ đích và hợp lý, tập trung vào việc phân tích các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự thành công lâu dài của một tổ chức, doanh nghiệp hoặc cá nhân. 

Thông qua việc dự đoán các mối đe dọa và cơ hội, tư duy chiến lược giúp nhà lãnh đạo xác định mục tiêu, lập kế hoạch, và đưa ra các quyết định chính xác để đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Theo Mr. Tony Dzung: “Tư duy chiến lược là vũ khí tối quan trọng của nhà lãnh đạo hiện đại. Nhà lãnh đạo có tư duy chiến lược xuất sắc có thể đưa ra quyết định sáng suốt, dự đoán xu hướng tương lai và điều chỉnh chiến lược kịp thời để đạt được mục tiêu chung của doanh nghiệp.”

>>> Xem thêm: TƯ DUY HỆ THỐNG LÀ GÌ? ỨNG DỤNG TƯ DUY HỆ THỐNG TRONG QUẢN TRỊ

2. Tầm quan trọng của tư duy chiến lược đối với nhà lãnh đạo

Mr. Tony Dzung cho rằng, tư duy chiến lược là một trong những tư duy lãnh đạo quan trọng nhất, là yếu tố cốt lõi giúp các nhà lãnh đạo dẫn dắt tổ chức vượt qua thử thách và đạt được mục tiêu dài hạn. 

Dưới đây là những lợi ích nổi bật của tư duy chiến lược đối với nhà lãnh đạo:

• Giúp lãnh đạo ra quyết định hiệu quả: Tư duy chiến lược giúp nhà lãnh đạo đưa ra quyết định sáng suốt, dựa trên việc phân tích kỹ lưỡng các yếu tố ngắn và dài hạn. Các quyết định này không chỉ giải quyết vấn đề trước mắt mà còn hỗ trợ sự phát triển bền vững của tổ chức trong tương lai.

• Dự đoán xu hướng thị trường, nắm bắt cơ hội: Lãnh đạo có tư duy chiến lược luôn chủ động nhận diện và nắm bắt cơ hội trước khi chúng trở thành xu hướng. Điều này giúp tổ chức duy trì lợi thế cạnh tranh, sẵn sàng thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường.

• Xây dựng tầm nhìn, định hướng phát triển cho tổ chức: Một tầm nhìn chiến lược rõ ràng giúp lãnh đạo định hướng phát triển lâu dài cho tổ chức, xác định các mục tiêu dài hạn và chiến lược phù hợp.

• Tăng cường khả năng cạnh tranh: Tư duy chiến lược giúp lãnh đạo phát triển những chiến lược độc đáo và linh hoạt để duy trì lợi thế cạnh tranh. Bằng cách phân tích chính xác thị trường và đối thủ, họ có thể đưa ra các quyết định thông minh để giúp doanh nghiệp vượt lên dẫn đầu trong ngành.

• Cải thiện sự phối hợp và gắn kết trong tổ chức: Lãnh đạo với tư duy chiến lược hiểu rằng thành công không thể đến từ một cá nhân mà phải là sự kết hợp đồng bộ giữa các phòng ban và nhân viên. Từ đó thúc đẩy sự hợp tác trong tổ chức để đạt được một mục tiêu chung.
• Quản lý thay đổi hiệu quả: Trong môi trường kinh doanh thay đổi liên tục, lãnh đạo với tư duy chiến lược không chỉ chuẩn bị cho những thay đổi mà còn chủ động quản lý chúng. Họ giúp tổ chức duy trì sự ổn định và tiếp tục phát triển ngay cả trong những giai đoạn chuyển giao đầy thách thức.

3. 5 mức độ tư duy chiến lược của nhà lãnh đạo

Mr. Tony Dzung cho rằng, khả năng tư duy chiến lược được phân chia thành 5 mức độ, mỗi mức độ phản ánh khả năng vận dụng tư duy này trong các tình huống khác nhau. 

Dưới đây là các biểu hiện của nhà lãnh đạo có tư duy chiến lược ở từng mức độ này:

3.1. Mức độ 1 – Cần rèn luyện và cải thiện thêm

Ở mức độ này, nhà lãnh đạo mới bắt đầu phát triển tư duy chiến lược và chỉ có thể vận dụng trong những tình huống cơ bản. Họ vẫn cần sự chỉ dẫn và hỗ trợ từ những người có kinh nghiệm hơn. Các cá nhân ở mức độ này thường bắt đầu với việc tự đặt ra mục tiêu riêng, phù hợp với kế hoạch phát triển đội nhóm và doanh nghiệp.

3.2. Mức độ 2 – Có tư duy chiến lược ở mức cơ bản

Tại cấp độ này, nhà lãnh đạo đã có khả năng áp dụng tư duy chiến lược trong những tình huống có độ khó trung bình. Mặc dù vẫn cần sự hỗ trợ từ người khác, họ có thể điều phối và quản lý hoạt động của đội nhóm sao cho phù hợp với chiến lược chung của tổ chức. Họ cũng dần hình dung được hệ quả của các vấn đề và biết cách xử lý chúng.

3.3. Mức độ 3 – Áp dụng tư duy chiến lược ở mức khá

Ở mức độ này, nhà lãnh đạo có thể vận dụng tư duy chiến lược trong những tình huống phức tạp mà không cần trợ giúp quá nhiều. Họ có thể lập kế hoạch hành động cho đội nhóm dựa trên mục tiêu chung của doanh nghiệp, kiểm soát và theo dõi hoạt động của các phòng ban để đảm bảo chiến lược được thực thi đúng đắn. Ngoài ra, họ cũng có thể đánh giá chính xác nguyên nhân và hệ quả của các vấn đề mà tổ chức gặp phải.

3.4. Mức độ 4 – Vận dụng tư duy chiến lược ở mức tốt

Ở mức độ này, nhà lãnh đạo đã có thể áp dụng tư duy chiến lược độc lập trong các tình huống khó khăn và phức tạp. Họ có khả năng truyền đạt chiến lược, mục tiêu và tầm nhìn của doanh nghiệp một cách rõ ràng đến các bên liên quan. 

Ngoài ra, họ cũng có khả năng xác định cơ hội và rủi ro, từ đó đưa ra phương án hành động phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp. Các nhà lãnh đạo ở mức độ này cũng thường xuyên quan sát, tổng hợp và hành động dựa trên các yếu tố nội bộ và ngoại vi của tổ chức.

3.5. Mức độ 5 – Sở hữu tư duy chiến lược xuất sắc

Tư duy chiến lược ở mức độ xuất sắc là khả năng vận dụng chiến lược trong những tình huống đặc biệt khó khăn mà không cần sự hỗ trợ. Nhà lãnh đạo ở mức độ này có thể tự tin truyền đạt chiến lược và tầm nhìn của doanh nghiệp đến nhiều đối tượng khác nhau. 

Đồng thời, xác định được mức độ ưu tiên của các mục tiêu và xây dựng kế hoạch hành động để đạt được những mục tiêu dài hạn. Họ không chỉ tạo ra các chiến lược hiệu quả mà còn dẫn dắt tổ chức phát triển bền vững và đạt được thành công trong thời gian dài.

4. Quy trình thực hành tư duy chiến lược dành cho nhà lãnh đạo 

Tư duy chiến lược không chỉ là một kỹ năng quan trọng mà còn là yếu tố quyết định sự thành công bền vững của doanh nghiệp. Theo Mr. Tony Dzung, đối với nhà lãnh đạo, việc thực hành tư duy chiến lược qua từng bước cụ thể giúp họ đưa ra các quyết định sáng suốt và tối ưu hóa các nguồn lực cho sự phát triển dài hạn của doanh nghiệp.

Dưới đây là các bước thực hành tư duy chiến lược khi nhà lãnh đạo phải giải quyết một vấn đề hoặc quyết định một chiến lược của doanh nghiệp. 

4.1. Phân tích

Để thực hành tư duy chiến lược trong giải quyết vấn đề của doanh nghiệp, bước đầu tiên mà nhà lãnh đạo cần thực hiện là phân tích tình hình hiện tại, nhằm đánh giá rõ ràng các cơ hội và thách thức của doanh nghiệp.

• Xác định mục tiêu và mục tiêu chiến lược: Mục tiêu này phải có tính khả thi, cụ thể và có thể đo lường được. Xác định được mục tiêu chiến lược giúp nhà lãnh đạo tập trung vào những mục tiêu trọng yếu, từ đó tạo ra một nền tảng vững chắc để xây dựng các chiến lược hỗ trợ.
• Đánh giá tình hình hiện tại: Nhà lãnh đạo cần phân tích các yếu tố nội bộ và ngoại bộ, bao gồm môi trường kinh doanh, thị trường mục tiêu, đối thủ cạnh tranh, và xu hướng phát triển. Việc đánh giá chính xác cơ hội và thách thức giúp nhận diện những điểm mạnh để phát huy và những yếu tố rủi ro cần tránh.
• Phân tích tài nguyên và hạn chế: Bước phân tích tài nguyên giúp lãnh đạo hiểu rõ khả năng tài chính, nhân sự và cơ sở vật chất của doanh nghiệp. Ngoài ra,đưa ra các giải pháp tối ưu hóa nguồn lực, tránh việc lãng phí và tối đa hóa hiệu quả công việc.

4.2. Lập kế hoạch thực thi

Sau khi phân tích xong tình hình hiện tại, bước tiếp theo là lập kế hoạch chiến lược, giúp nhà lãnh đạo xác định các hành động cần thiết để đạt được mục tiêu đã đề ra:

• Phát triển các kế hoạch và chiến lược để đạt được mục tiêu: Dựa trên phân tích, nhà lãnh đạo sẽ phát triển các chiến lược cụ thể để đạt được mục tiêu đã đề ra. Những chiến lược này không chỉ cần phải phù hợp với mục tiêu dài hạn mà còn phải linh hoạt để có thể điều chỉnh khi cần thiết.

• Xác định các bước cụ thể và nguồn lực cần thiết: Để các chiến lược thực sự có hiệu quả, nhà lãnh đạo cần xác định các bước hành động cụ thể, chi tiết từ quy trình thực thi cho đến việc phân bổ nguồn lực cần thiết. 
• Xác định các rủi ro và cách giảm thiểu chúng: Nhà lãnh đạo cần có khả năng dự đoán và xác định các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình thực hiện chiến lược. Bên cạnh đó, các giải pháp phòng ngừa và biện pháp giảm thiểu cũng phải được xây dựng sẵn.

4.3. Thực thi chiến lược

Khi kế hoạch chiến lược đã được xây dựng, triển khai thực hiện là bước tiếp theo để biến chiến lược thành hành động cụ thể trong thực tế:

• Triển khai các kế hoạch và hành động chiến lược: Nhà lãnh đạo cần đảm bảo rằng các kế hoạch được thực hiện đúng tiến độ và đúng với yêu cầu đã đề ra. Quá trình triển khai không chỉ đòi hỏi khả năng tổ chức mà còn cần sự lãnh đạo quyết liệt để thúc đẩy đội ngũ đạt được các mục tiêu chiến lược.

• Quản lý và điều chỉnh quá trình theo thời gian: Điều này có thể bao gồm việc đánh giá thường xuyên các chỉ số hiệu suất, điều chỉnh nguồn lực khi cần thiết và kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh.
• Xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện: Trong quá trình thực thi, luôn có thể phát sinh những vấn đề ngoài dự kiến. Lãnh đạo cần có khả năng xử lý linh hoạt, đưa ra các giải pháp tức thời và quyết định các biện pháp khắc phục. 

4.4. Đánh giá

Cuối cùng, bước đánh giá là vô cùng quan trọng để nhà lãnh đạo xem xét lại hiệu quả chiến lược và quyết định các bước điều chỉnh nếu cần.

• Đánh giá hiệu suất và tiến độ đối với mục tiêu chiến lược: Nhà lãnh đạo cần so sánh kết quả thực tế với mục tiêu đã đặt ra, từ đó đưa ra những nhận định về mức độ thành công của chiến lược.

• Xác định các điểm mạnh và điểm yếu: Thông qua quá trình đánh giá, lãnh đạo có thể nhận diện được những điểm mạnh trong quá trình thực hiện cũng như những điểm yếu cần cải thiện.
• Đánh giá và điều chỉnh chiến lược nếu cần thiết: Nếu chiến lược không đạt được hiệu quả như mong đợi, việc điều chỉnh chiến lược là một bước không thể thiếu. Nhà lãnh đạo cần xác định nguyên nhân và điều chỉnh các chiến lược hoặc mục tiêu để đảm bảo tổ chức luôn đi đúng hướng và có thể thích ứng với các thay đổi trong môi trường kinh doanh.

5. Bật mí 7 cách rèn luyện và phát triển tư duy chiến lược

Để trở thành một người có tư duy chiến lược xuất sắc, nhà lãnh đạo cần rèn luyện và thực hành liên tục. Dưới đây là các cách hiệu quả mà Mr. Tony Dzung chia sẻ giúp nhà lãnh đạo rèn luyện và phát triển nghệ thuật tư duy chiến lược.

5.1. Thường xuyên đặt câu hỏi chiến lược

Một trong những cách đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để cải thiện kỹ năng tư duy chiến lược là đặt câu hỏi chiến lược. Việc này không chỉ giúp nhà lãnh đạo hiểu rõ hơn về tình hình hiện tại mà còn giúp chủ động tìm kiếm cơ hội và đối mặt với những thách thức.

Khi đặt câu hỏi, nhà lãnh đạo buộc phải làm rõ mục tiêu và bối cảnh, từ đó phát triển chiến lược phù hợp với thực tế. Các câu hỏi này có thể liên quan đến vấn đề định hướng phát triển, kế hoạch mở rộng hay cách đối phó với đối thủ cạnh tranh.

Ví dụ về câu hỏi chiến lược:

• Làm thế nào để gia nhập một thị trường mới một cách hiệu quả?
• Định hướng phát triển của từng sản phẩm hoặc dịch vụ là gì?
• Tăng trưởng của công ty sẽ đến từ đâu trong 5 năm tới, và làm thế nào để đối phó với những thay đổi trên thị trường?

5.2. Xác định rõ mục tiêu và vấn đề thực sự, đồng thời học cách chia nhỏ vấn đề

Để rèn luyện tư duy chiến lược, nhà lãnh đạo cần phải xác định những mục tiêu và vấn đề thật sự mà tổ chức đang gặp phải. Việc này giúp tập trung vào những yếu tố quan trọng và có ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của tổ chức.

• Thu thập thông tin đầy đủ và chính xác: Trước khi đưa ra bất kỳ quyết định chiến lược nào, nhà lãnh đạo cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm dữ liệu nội bộ và bên ngoài. Điều này giúp có cái nhìn toàn diện và hiểu rõ bối cảnh hiện tại, tránh những quyết định vội vàng hoặc thiếu thông tin.

• Loại bỏ ý kiến chủ quan: Trong quá trình đánh giá vấn đề, nhà lãnh đạo cần tách biệt giữa cảm nhận cá nhân và các dữ liệu thực tế. Ý kiến chủ quan có thể dẫn đến sự thiên lệch trong phân tích và ra quyết định. Thay vào đó, cần đặt niềm tin vào thông tin và dữ liệu xác thực để đưa ra chiến lược đúng đắn.

• Tập trung vào vấn đề cốt lõi: Một khi vấn đề đã được xác định, nhà lãnh đạo cần tập trung giải quyết các nguyên nhân gốc rễ thay vì chỉ xử lý các triệu chứng bề ngoài. Việc này giúp tối ưu hóa nỗ lực và nguồn lực, đảm bảo rằng các giải pháp đưa ra sẽ mang lại hiệu quả lâu dài.
• Phân tách vấn đề thành các phần nhỏ: Khi gặp phải một vấn đề lớn, thay vì giải quyết tất cả cùng một lúc, nhà lãnh đạo nên chia vấn đề ra thành các phần nhỏ hơn, dễ xử lý hơn. Điều này giúp tập trung vào từng yếu tố cụ thể, từ đó tìm ra giải pháp hiệu quả.

5.3. Thực hành quan sát và suy ngẫm

Việc quan sát và suy ngẫm về tình hình hiện tại là yếu tố then chốt trong việc phát triển tư duy chiến lược. Để xây dựng chiến lược hiệu quả, nhà lãnh đạo cần đảm bảo rằng mọi quyết định được đưa ra dựa trên thực tế, thay vì giả định hay cảm tính.

• Thu thập thông tin: Nhà lãnh đạo cần thu thập càng nhiều thông tin càng tốt về thị trường, đối thủ và các xu hướng trong ngành. Điều này giúp đưa ra các chiến lược sáng suốt, phản ánh đúng những thay đổi trong bối cảnh hiện tại.
• Suy ngẫm và phân tích: Sau khi thu thập thông tin, nhà lãnh đạo nên dành thời gian suy ngẫm về các yếu tố tác động đến doanh nghiệp. Điều này giúp tránh các sai lầm do thiếu thông tin hoặc quyết định vội vàng, đồng thời đưa ra các chiến lược có tính khả thi cao.

5.4. Lắng nghe tích cực và cân nhắc các ý tưởng trái chiều

Kỹ năng lắng nghe tích cực là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển tư duy chiến lược. Nếu nhà lãnh đạo chỉ dựa vào góc nhìn của bản thân, các quyết định và mục tiêu đề ra có thể mang tính chủ quan và thiếu gắn kết với thực tế. Do đó, lắng nghe tích cực từ những có chuyên môn sẽ giúp xây dựng cái nhìn toàn diện về vấn đề và đưa ra chiến lược hiệu quả hơn.

Không chỉ lắng nghe, việc tiếp thu và xem xét các ý tưởng trái chiều là một phần quan trọng để rèn luyện tư duy chiến lược. Điều này không chỉ giúp nhà lãnh đạo đánh giá chiến lược từ nhiều góc độ khác nhau mà còn giúp nhận diện các khả năng khác mà có thể chưa nghĩ tới.

• Tự vấn bản thân: Khi đã đưa ra một giả thuyết hoặc chiến lược, nhà lãnh đạo hãy luôn tự hỏi liệu có thể có một góc nhìn khác không. Việc này giúp kiểm tra lại các giả định ban đầu và đưa ra các giải pháp tối ưu hơn.
• Làm quen với sự đối kháng: Khuyến khích đội ngũ đưa ra những ý tưởng trái ngược với chiến lược đang được triển khai. Điều này giúp đội ngũ không chỉ nhìn nhận vấn đề một chiều mà còn khám phá ra các giải pháp sáng tạo và hiệu quả hơn.

5.5. Luôn đảm bảo về vấn đề nguồn lực khi triển khai chiến lược

Một trong những yếu tố quan trọng giúp chiến lược đạt được hiệu quả và duy trì tiến độ là đảm bảo nguồn lực. Trước khi tiến hành thực thi bất kỳ chiến lược nào, nhà lãnh đạo cần phải kiểm tra các nguồn lực mà tổ chức có sẵn, cũng như những gì cần phải bổ sung. 

• Đánh giá ngân sách và tài chính: Nhà lãnh đạo cần xác định rõ ngân sách dành cho chiến lược. Việc này không chỉ giúp kiểm soát chi phí mà còn đảm bảo chiến lược được thực hiện trong giới hạn tài chính cho phép. Các câu hỏi cần đặt ra bao gồm:
• Xác định nhân sự cần thiết: Để chiến lược thành công, nhân sự là yếu tố không thể thiếu. Nhà lãnh đạo cần phải biết rõ mình cần bao nhiêu người, có đủ kỹ năng hay không, và liệu có cần thuê ngoài hay đào tạo nhân sự nội bộ để đáp ứng yêu cầu. Các câu hỏi cần trả lời bao gồm:
• Xác định trách nhiệm và nghĩa vụ pháp lý: Nhà lãnh đạo cũng cần xem xét các yếu tố pháp lý khi triển khai chiến lược. Mỗi chiến lược có thể có các yêu cầu về quy định pháp lý, hợp đồng, giấy phép, hoặc các yếu tố tuân thủ cần phải đảm bảo.
• Liệt kê tài nguyên khác cần thiết: Ngoài ngân sách, nhân sự và yếu tố pháp lý, còn nhiều tài nguyên khác cần phải xem xét, như công nghệ, cơ sở vật chất, phần mềm hỗ trợ, hay cơ sở hạ tầng. Việc đảm bảo có đủ các tài nguyên này sẽ giúp việc triển khai chiến lược diễn ra một cách hiệu quả và đúng tiến độ. 

5.6. Tham gia các chương trình đào tạo về kỹ năng tư duy chiến lược

Để nhanh chóng nâng cao kỹ năng tư duy chiến lược, tham gia các chương trình đào tạo chính thức là một lựa chọn tuyệt vời. 

Các khóa học chuyên sâu, đặc biệt là những khóa học trực tuyến về tư duy chiến lược, lãnh đạo và quản lý sẽ giúp nhà lãnh đạo tiếp cận các lý thuyết, công cụ và phương pháp mới để nâng cao khả năng chiến lược.

Tham gia các khóa học chuyên sâu tại Trường Doanh Nhân HBR là lựa chọn lý tưởng để các nhà lãnh đạo nâng cao tư duy chiến lược thông qua việc cập nhật kiến thức và kỹ năng mới nhất về chiến lược kinh doanh, marketing và quản trị nhân sự. Dưới sự dẫn dắt của Mr. Tony Dzung - chuyên gia hàng đầu về marketing và quản trị nhân sự, học viên sẽ được trang bị những kiến thức và kỹ năng thực tiễn, giúp tối ưu hóa quy trình và tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp. Hãy tham gia ngay để phát triển tư duy chiến lược mạnh mẽ, nâng cao khả năng ra quyết định và xây dựng kế hoạch kinh doanh hiệu quả!

5.7. Rèn luyện tư duy chiến lược liên tục

Tư duy chiến lược không phải là một kỹ năng tự nhiên mà có, mà là một khả năng cần được rèn luyện và cải thiện liên tục. Để đạt được hiệu quả cao nhất từ tư duy chiến lược, nhà lãnh đạo cần có thói quen lặp lại quá trình rèn luyện một cách đều đặn. 

• Thực hiện những vòng phản hồi liên tục: Một trong những cách hiệu quả để lặp lại quá trình tư duy chiến lược là thu thập phản hồi liên tục từ đội ngũ, khách hàng, và thị trường. Những phản hồi này sẽ cung cấp thông tin cần thiết để nhà lãnh đạo có thể nhận biết được các yếu tố cần thay đổi hoặc điều chỉnh trong chiến lược. 
• Thử nghiệm và học hỏi từ thất bại: Lặp lại quá trình tư duy chiến lược có thể bao gồm việc thực hiện các thử nghiệm chiến lược để đánh giá xem chiến lược nào có thể mang lại hiệu quả tốt nhất. Nhà lãnh đạo cần học hỏi từ thất bại và không ngừng điều chỉnh chiến lược để phù hợp với những thay đổi trong nội bộ và môi trường ngoài.

6. Các dạng tư duy chiến lược điển hình của nhà lãnh đạo

Mr. Tony Dzung chia sẻ: “Tư duy chiến lược là yếu tố quan trọng giúp nhà lãnh đạo đưa ra quyết định chính xác và xây dựng chiến lược dài hạn phù hợp với bối cảnh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải nhà lãnh đạo nào cũng sở hữu tư duy chiến lược linh hoạt và nhạy bén.”

Dưới đây là 3 dạng tư duy chiến lược phổ biến mà nhà lãnh đạo thường gặp:

6.1. Head in the Sand – Tư duy chiến lược bảo thủ

Tư duy chiến lược "Head in the Sand" (Đầu trong cát) thường xuất hiện ở những nhà lãnh đạo tự mãn với thành công trong quá khứ và từ chối thay đổi. Họ có xu hướng giữ nguyên các chiến lược đã từng mang lại thành công, mà không nhận ra rằng môi trường kinh doanh luôn thay đổi. Khi gặp phải thử thách mới hoặc sự thay đổi từ bên ngoài, họ dễ dàng phớt lờ những dấu hiệu cần điều chỉnh.

Ví dụ: Một nhà hàng khi mới mở sẽ thu hút được rất nhiều khách hàng. Tuy nhiên, nếu chủ nhà hàng không thay đổi thực đơn hay cập nhật các món ăn mới theo sở thích của khách hàng, dần dần lượng khách sẽ giảm sút. Việc giữ nguyên thực đơn cũ mà không điều chỉnh sẽ khiến nhà hàng mất đi sự hấp dẫn, làm khách hàng quay lưng.

6.2. Fast Follower – Tư duy chiến lược nhạy bén theo thời cuộc

Khác với tư duy bảo thủ, tư duy "Fast Follower" (Theo sau nhanh chóng) là dạng tư duy linh hoạt và nhạy bén với thị trường. Những nhà lãnh đạo này biết cách quan sát và phân tích hành vi của khách hàng cũng như những thay đổi trong thị trường, từ đó điều chỉnh chiến lược một cách phù hợp.

Ví dụ: Ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, là một nhà lãnh đạo điển hình của tư duy chiến lược này. Ban đầu, ông thành công với ngành gỗ và nội thất gỗ. nhưng khi nhận thấy sự thay đổi trong nhu cầu của khách hàng chuyển sang nhà ở, ông đã chuyển hướng đầu tư vào bất động sản. Sự thay đổi này đã giúp ông gặt hái được những thành công vượt bậc, chứng minh rằng việc nhạy bén và bắt kịp xu hướng thị trường là rất quan trọng.

6.3. Create the Future – Tư duy chiến lược kiến tạo tương lai

Tư duy "Create the Future" (Kiến tạo tương lai) là một trong những dạng tư duy chiến lược tiên tiến và được đánh giá rất cao. Những nhà lãnh đạo sở hữu tư duy này không chỉ đi theo các xu hướng thị trường hiện tại mà họ còn dự đoán được nhu cầu trong tương lai và chủ động tạo ra xu hướng mới.

Ví dụ: Một trong những ví dụ điển hình của tư duy "Create the Future" là việc P&G (Procter & Gamble) phát triển sản phẩm nước xả vải Downy vào những năm 1990. Trước đó, người tiêu dùng chỉ quen với việc sử dụng bột giặt, nhưng bột giặt lại có nhược điểm là khả năng giữ mùi rất kém. Nhận thấy nhu cầu tiềm ẩn về một sản phẩm giúp giữ mùi lâu hơn, P&G đã phát triển nước xả vải Downy, tạo ra một xu hướng mới cho người tiêu dùng và xây dựng thành công một thị trường mới.

Tư duy chiến lược không phải là một kỹ năng bẩm sinh mà có thể rèn luyện và phát triển qua thời gian. Các nhà lãnh đạo có tư duy chiến lược vững vàng sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua thử thách, tận dụng cơ hội và phát triển bền vững. Trường Doanh Nhân HBR khuyên các nhà lãnh đạo nên bắt đầu rèn luyện tư duy chiến lược ngay từ hôm nay để đạt được thành công vững chắc trong tương lai.